Dergiden

Dost mu düşman mı? Bilimkurguda yapay zekâ

Dört buçuk milyar yıldır Güneşin çevresinde dönen küçük mavi noktadaki mevcudiyetimiz; hominidleri baz alırsak 4.5 milyon yıl, homo sapiensi baz alırsak 300.000 yılı buluyor. Bu uzun sürecin son dönemleri insanevladı için, gezegenimizdeki diğer canlılara kıyasla pek hızlı gelişti. Prefrontal korteksi diğer tüm canlıların önüne geçti. İnsanevladı; bu minvalde doğayı, dünyayı kendine uydurma konusunda önemli adımlar attı.

Ekonomide, matematik modellemede ve yapay zekâ yazılımlarında Diderot etkisi

Gösterişçi tüketim kavramını savunan ve akademik literatüre kazandıran Veblen (1899)’e göre, gerçek anlamda tüketicinin hiçbir zaman sadece biyolojik ihtiyaçlarını gidermek gibi bir amacı olmamıştır. Tarih boyunca tüketim, her tüketicinin kendini ve statüsünü gösterme amacının bir fonksiyonu olmuştur (Kıray, 2005).

Algoritmalar, ahlâk ve 'algoritmaların ahlâkı'

...TÜBİTAK’ın algoritmaya ilişkin vermiş olduğu genel tanım yerinde bir tanımdır. Çözülmesi gereken her teorik ve pratik soruna veya iyileştirilmesi gereken duruma problem denir. Algoritma problemin çözümü ve durumun iyileştirilmesi için, eş deyişle bir amaca ulaşmak için teorik ve pratik adımların ve aşamaların kesin hükümlü bir şekilde teker teker planlanmasıyla ortaya çıkan belli bir eylem bütünlüğüne deniyor. Algoritmalar birer eylem yönetmeliği olarak tanımlanabilir.

Beni bale sanatına başlatan Atatürk'tür

"Türk Devlet Balesi kurulma süreci devlet eli ile gerçekleştirilmiştir. Devlet ise bu görevi Madame Dame Ninette de Valois’a vermiştir. İngiltere’den gelen Valois, Türk Devlet Balesi’ni kurarken dans etmeyi çok seven bu coğrafyanın dünyada çok iyi yerlerde olacağını biliyordu..."

İstanbul Devlet Opera ve Balesi Baş Dansçısı Erhan Güzel, Meral Akçay ile Sanatın hafızası söyleşi köşesinin Ağustos ayı konuğuydu.

Algoritma sayımızı kaçırmayın.

Harezmî'nin matematiğe katkıları üzerine

Matematiğin mahiyeti hakkında uzun yıllara yayılan bir tartışma vardır. Başka bir deyişle ne olduğu, insanın gözlemlerinin bir ürünü mü yoksa onun doğuştan getirdiği bir yetisinin yaratımı mı olduğu üzerinde kesin bir konsensüs oluşmadığı gibi, bağımsız bir bilim dalı mı yoksa aslında doğa bilimlerinin araştırma süreçlerini yönetmek için uygulanan bir yöntem mi olduğu konusunda da tartışmaların bulunduğu hatırlanmalıdır.

İnsan eylemlerine rehberlik eden algoritmalar

Arapça bilenlerin anlayabileceği görseldeki yazı, El-Hârezmî’nin cebir konusundaki yapıtı “Kitâb el-Muhtasar fî Hisâb el-Cebr ve’l Mukâbele”den alıntılanmıştır. Metin x2 + 10x = 39 örneğini kullanarak belirli türdeki ikinci dereceden denklemleri çözmek için kullanılabilecek bir algoritmayı açıklar. Buna göre; çözüm ilk önce kökleri ikiye bölmekten ibarettir ve bu problemde bu 5’tir(5x). Bu kökün kendisiyle çarpımı bize 25 sayısını verir. Buna 39 eklediğimizde ise sonuç 64 olur. Bunun karekökünü alıp(8), köklerin sayısının yarısını(5) çıkartırsak geriye 3 kalır.

İkinci adam

Bilindiği üzere bu, Şevket Süreyya Aydemir’in Tek Adam adlı üç ciltlik Atatürk biyografisinden sonra yazdığı İnönü’nün biyografisinin adıdır. Sanırım Atatürk’ün tek adam diye tanımlanmasına uzun boylu bir itiraz gelmedi. Olağanüstü koşullarda olağanüstü bir önderlik yapmış, olağanüstü bir kişilikti Atatürk. Atatürk ve İnönü “müthiş bir ikili” idiler.

Kuantum bilgisayarlar ve kuantum algoritmalar

...Günümüz klasik bilgisayarların işlemcileri milyarlarca transistörden oluşmaktadır. Transistörlerin açık ve kapalı durumları; evet ve hayır, var ve yok gibi iki durumdan birini temsil eder. Bunlar 0 (yok) ve 1 (var) olarak kodlanır. Bu şekilde oluşturulan en küçük bilgi parçasına bit denmektedir. Bir bitin değeri sadece 0 veya 1 olabilir. Kuantum bilgisayarlarda bilgi daha genel bir şekilde kübit (kuantum bit) denilen bilgi parçalarından oluşturulur. Bir kübit, 0 veya 1 değeri yerine 0 ve 1’in süperpozisyonundan (kuantum sistemlere özgü bir karışım) oluşmaktadır.