Dergi İçi

On dokuzuncu asrın sonunda, medeniyetin ve bilimlerin özellikle tabii bilimlerin hiçbir şeyle kıyas kabul etmeyecek derecede yüksek olan ilerlemelerinin haklı bir gururunu yaşıyoruz. İşte bu durumu hakkıyla tarif edebilmek için asrımıza verilmesi gereken binlerce vasıflardan bazılarını seçmek lazım gelir ki biz bu hususta “büyük asır” veya “tabii bilimler asrı” unvanlarını öneriyoruz. Tabiatın gerek şimdiki halini gerekse tarihini anlamak için çalışan birçok özel bilim vardır.

Yeni bir araştırma, Dünya’nın yörüngesindeki değişimin Sahra’nın çölleşmesini tetiklediği görüşüne karşı çıkıyor.

Sahra’nın çölleşmesi, iklim ve ekolojik kırılma noktalarını çalışan bilim insanlarının yıllardır ilgisini çekiyor. Seul Ulusal Üniversitesi’nden Arkeolog Dr. David Wright tarafından Frontiers in Earth Science dergisinde yayımlanan bir araştırma, bugüne kadar yapılan çalışmalarda yer alan, Dünya’nın yörüngesindeki veya bitki örtüsündeki değişimlerin Sahra’nın çölleşmesindeki en önemli etkenler olduğu fikrine karşı çıkıyor.

Dünyadaki yaşam, aslında sığ denizlerde değil, okyanusların Güneş ışığından yoksun diplerinde başlamış olabilir. Yeni bir çalışmada 3,77 milyar yıllık kayaları inceleyen bilim insanları, gelişen biyolojik topluluklara ev sahipliği yapan hidrotermal ağızlarda bulunan yapılara benzeyen, boru biçiminde fosiller buldu.

Bu, onları Dünya’daki en eski canlılık işaretlerinden –sığ denizlerde büyüyen, stromatolitler olarak adlandırılan fosilleşmiş mikrobik katmanlar- daha eski yapar.

Dinozorların evrimsel geçmişi hakkında yüzyılı aşkın bir süredir geçerli olan teori, Cambridge Üniversitesi ve Londra Doğa Tarihi Müzesi’nden bilim adamlarının yeni araştırmalarını yayımlamalarının ardından sarsıldı. Çalışma; aile gruplarının yeniden düzenlenmesi, yeniden tanımlanması ve adlandırılması gerektiğini ve dinozorların güney yarımkürede ortaya çıktığı düşüncesinin aksine kuzey yarımkürede ortaya çıkmış olabileceğini öne sürüyor.

Bilgi özgürlüğünü anlamadıkça akademik özgürlüğü anlamamız eksik kalır. Bilgi özgürlüğü bilgi edinme, bilgi yayma özgürlüğünden oluşmaz yalnızca. Bilgiyi araştırma, eleştirme, ulaştırma, tartışma, ifade etme özgürlüğünü de kapsayan çoğunlukla üzerinde yeterince durulmamış, düşünülmemiş bir kavramdır.

Her ne kadar kapağımızda “Yıl: 23” yazsa da 1 Mayıs’ta 24. yaşımıza giriyoruz. 23 yıl ise Aydınlık gazetesinin eki olarak yayınlanan 49 sayıdan sonra Bilim ve Ütopya’nın aylık dergi olarak çıkışına vurgu yapıyor. Ama biz tarihimizi 1 Mayıs 1993’ten başlatıyoruz.

Başta büyük deneyci Michael Faraday (1791-1867) ve büyük matematiksel fizikçi James Clerk Maxwell’in (1831-1879) çalışmaları olmak üzere, 19. yüzyıl pek çok kuramsal ve deneysel çalışmaların sonucunda klasik elektromanyetik kuramın ortaya konulduğu yüzyıl olmuştur.

Antik Yunan’ın ilk bilim insanı ve filozofu olarak anılan Thales, M.Ö. 624 yılında doğmuş ve M.Ö. 546 yılında ölmüştür. Bir tacir olan Thales, Yunanlı yedi bilgeden birisi olarak kabul edilmektedir. Antik Yunan’ın ilk filozofu, ilk bilim adamı olarak anılan Thales, Milet Okulu’nun (ya da İyonya Okulu) ilk temsilcisidir. Thales, aklıyla pratik yararın ötesine geçip akıl yürütmeye girişen filozofların ilki olarak anılır.