Sovyet rejimi sırasında Rusya'nın dev sinema sektörüne milyonlarca dolarlık yatırım yapıldı. Bugün sadece bu filmler büyük bir bağlılıkla hatırlanmakla kalmıyor, filmlerde rol alan oyuncular da o yüzyılın gösteri dünyasının en iyi isimleri arasında sayılıp yüceltiliyor. Haliyle, filmlerdeki birçok dilsel ifade ve espri de zamanla günlük Rus dilinin bir parçası haline gelmiş. Bugün zengin Rus kültürünü ve mirasını şekillendiren olmazsa olmaz 10 Sovyet sinema klasiğini sizler için derledik. İyi seyirler!
Potemkin Zırhlısı (1925)
Klasik Rus sinematografisi hakkındaki bir liste, içinde Potemkin Zırhlısı yoksa eksik kalır. Sergei Eisenstein'in neredeyse yüz yıllık sessiz filmi bugün hâlâ sinema tarihinin en sürükleyici yapımlarından biri olarak görülüyor. Potemkin zırhlısındaki gemicilerin Çarlık rejimi subaylarına karşı gerçekleştirdiği trajik ayaklanmayı tasvir eden film, dramatik ve yürek hoplatan gerilimli anlarla dolu. Özellikle, Odessa merdivenlerindeki annenin ve savunmasız çocuğunun trajik ölümü sinema tarihinin en can yakıcı ve unutulmaz sahnelerinden biri. Eğer sinema seyircisi hayatında yalnızca bir tane Sovyet filmi izleyebilecek olsa, bu nefes kesici devrim propagandası ürünü çok yerinde bir seçim olurdu.
1 saatlik klasik için şöyle buyurun: https://www.youtube.com/watch?v=Ddq09-Ot8nU
Kameralı Adam (1929)
Dziga Vertov'un Kameralı Adam filminde ne gerçek bir diyalog, ne bağlanılabilir karakterler ne de bir olay örgüsü var. Onların yerine filmin ilginç olan özelliği, bir Rus şehrindeki günlük hayatın 24 saatini belgelemeyi deneysel bir şekilde ele alan özgün kamera tekniklikleriyle dolu olması. Vertov, filtresiz kamera lensleriyle Sovyet vatandaşlarını işte ve oyunda gözlemliyor. Orijinal gösterimi sessiz olduğu için, film çeşitli müziklerin eşliğinde izleniyor.
Fragman yeter derseniz: https://www.youtube.com/watch?v=tN68PRxGxhQ
Fragman yetmez, filmin tamamını istiyorum derseniz: https://www.youtube.com/watch?v=z97Pa0ICpn8
Leylekler Uçarken (1957)
Leylekler Uçarken, duygusal anlamda en yoğun Sovyet yapımı filmlerden biri. Film ayrıca Cannes'da Altın Palmiye ödülünü kazanan tek Sovyet filmi olma özelliğini de taşıyor. Bu İkinci Dünya Savaşı destanı, tarihin kargaşa dolu olayları yüzünden birbirinden ayrı düşen genç bir çifte ışık tutuyor. Bireysel travma ve acılarla dolu bu harikulade drama, tek bir aşk hikayesinin çok küçük bir bölümünü ele alarak gönlünüzü fethedecek. Nefes kesen görüntüleri, üstün sinematografisi ve tutkulu performanslarıyla, bu film hâlâ Rus yapımı en iyi romantik filmlerden biri olarak görülüyor.
Filmin fragmanı burada: https://www.youtube.com/watch?v=E-Wb3_RXmzg
Şurik'in Maceraları - Operasyon I (1965)
Söz konusu Sovyet komedisi olunca Ruslar, sık sık garip durumlara düşen asosyal öğrenci Şurik'in kahkaha dolu maceralarından başkasını aramaz. Öyle ki Operasyon I, 1960'larda gişe rekorları kırıp üç bölümlük serinin en popüler ayağı oldu. Film, kendi yolsuzluğuna soygun süsü vermek için üç adam tutan bir depo müdürünü anlatıyor. Aynı gece Şurik'in ev sahibi yaşlı kadın da ondan depoda nöbet tutmasını rica eder. Sonuç; kahkaha garantili bir kedi-fare kovalamacası.
İngilizce altyazıyla da izlerim diyenler için: https://www.youtube.com/watch?v=F68bbzOOOdY
Andrei Rublev (1966)
1960'ların en önemli filmlerinden biri olan Andrei Rublev, adını aldığı 15. yüzyılın başarılı ikona ressamının hayatını anlatıyor. Ortaçağ Rusyası’nın gerçekçi bir portresini çizmek, Andrei Tarkovsky'nin yönetmen olarak en büyük başarısı. Rusya'nın dini kimliğinin değişken olduğu çalkantılı bir sürecin profilini çıkaran film, ayrıca Rus toplumunda çarların yükselişine de odaklanıyor. Ruhsal baskı, sanatsal özgürlük ve ampirizm (deneycilik) gibi konseptlerle, film bugün bile bu mecraya yaptığı yadsınamaz katkılar için övülüyor. İlginçtir ki, ele alması zor konuları işleyen bu film sansür sebebiyle 1971 yılına kadar ülkede gösterime girmedi. Tarkovski’nin sinematografi alanındaki namı sayesinde ancak sonradan izin alınabildi.
Orijinal fragman için: https://www.youtube.com/watch?v=CbguowlkZ4g
Savaş ve Barış (1968)
Sergei Bondarchuck'un Savaş ve Barış'ı şüphesiz destansı bir uyarlama. Sekiz saati aşan büyük umutlarla yaratılmış bu proje, aynı zamanda Rusya'da yapılmış en maliyetli filmlerden biri. (Bugünün enflasyon oranıyla filmin maliyeti 700 milyon doları aşardı.) Filmin binlerce figüranıyla çok geniş bir oyuncu kadrosu var. Ayrıntılara gösterdiği özen ile öne çıkan film, Sovyet sinemasının en muazzam başarılarından biri. Dört bölüm halinde yayınlanan film, bir savaş sahnesinde 120.000 figüranın kullanılmasıyla Guinness Rekorlar Kitabı'na girmiştir. Bu destan 'Yabancı Dilde En İyi Film' dalında Akademi Ödülü ve bir de Altın Küre kazanmıştır.
Filmden bir enstantane: Nataşa’yla Prens Andrey’in dansı: https://www.youtube.com/watch?v=k30OO5_nEWY
Elmas El (1969)
Yapımcı şirket Mosfilm tarafından yapılmış Sovyet komedi filmi Elmas El, Rus toplumunda inanılmaz derecede popüler bir film. Dile çok sayıda unutulmaz, sloganlaşmış ifade kazandıran film bugün bile kült olma özelliğini elinde tutuyor. Yuri Nikulin ve Andrei Mironov gibi birçok meşhur Sovyet oyuncunun rol aldığı film, pahalı bir mücevheri ortopedik alçı içinde nakletmeye çalışan kaçakçıların hikâyesine odaklanıyor. Özünde bir suç filmi olmasına rağmen yapım, sosyalist toplumu aydınlık ve dürüst bir bakış açısıyla tasvir ediyor ve sıradan vatandaşın günlük hayatında keşfe çıkıyor. Esprisi yoğun, iyi bir Rus komedisi arayanlar bu filmden pişman olmayacaklar.
Filmin tamamı. İngilizce altyazılı: https://www.youtube.com/watch?v=IvVpbNaSk6k
Solaris (1972)
Andrei Tarkovsky'nin Solaris'i, Solaris gezegenin yörüngesindeki uzay istasyonuna gönderilen bir psikologun hikâyesini konu alıyor. Başkahramanımız istasyona varır varmaz tuhaf halüsinasyonlar görmeye başlar ve bunlar birtakım komplikasyonlara yol açar. Filmde din, insanlık ve bilinç doğası gibi karmaşık konular işleniyor. Psikolojik drama türündeki yapım, insanın bir diğeriyle iletişim kurmadaki acziyetine odaklanıyor Filmin işlediği konular ve sorunlar bugün de geçerliliğini koruyor. Sinema tarihindeki en iyi bilim kurgu filmlerinden biri olan Solaris'i mutlaka izlemelisiniz.
Bu kült bilimkurguyu izlemek isterseniz: https://www.youtube.com/watch?v=gVpJTLpPLD0
Ayna (1975)
Andrei Tarkovski, bilhassa Andrei Rublev’le tanınan bir yönetmen ama aslında kendisinin beyazperde çalışmalarının genişliği ve kapsamı ölçülemeyecek kadar büyük. Ayna da onun en önemli filmlerinden biri olarak kabul ediliyor. Film çizgisel olmayan, tek bir yönde ilerlemeyen, otobiyografik bir yol izliyor ve savaş öncesi, sırası ve sonrasında, Rus kırsalının atmosferini ve karakterini yakalıyor. Çocukluk anılarına aracılık eden özyansıtımlı tonu, kullanılan renklerle siyah-beyaz görüntülerin birbirine karışıp kaybolması, çok karmaşık bir rüya hali ile doruğa ulaşıyor.
Tarkovski klasiğinden bir sahne: https://www.youtube.com/watch?v=gQzO7gFmkOY
Aşk Gözyaşlarına İnanmıyor (1979)
1980'de 'Yabancı Dilde En İyi Film' dalında Oscar alan Aşk Gözyaşlarına İnanmıyor, çalışmak için büyük şehre gelen ve kaçınılmaz olarak âşık olan taşralı üç genç kızın hikâyesini anlatıyor. Karakterlerin önce gençliklerindeki kişisel ve mesleki maceralarını takip ediyoruz. Ardından 20 yıl sonrasına gidip hanımları güncel hallerinde yeniden ziyaret ediyoruz. Karakterlerin iç dünyalarını 1970'lerin Moskovası’nın atmosferinde sunan film, üç kadın ana karakter içeren, kolay erişilebilir ve izlemesi bir zevkli bir melankolik drama.
İngilizce fragman için: https://www.youtube.com/watch?v=gTWE4KTrQaw
Çeviri: Onur KARADUMAN
Kaynak: https://theculturetrip.com/europe/russia/articles/top-10-soviet-films-y…