bilim

"...Geçmişte özellikle lise ve tıp fakültesi yıllarımda rüyalar ile aklıma takılan en önemli konu REM (hızlı göz hareketleri/Rapidly Eyes Movement) uykusu = rüya konusu yaklaşımıydı. Çünkü genelleme yapılarak ve bu hata temel alınıp ancak REM döneminde (yani uyuduktan yaklaşık 90 dakika kadar sonra) rüya görebileceğimiz öğretisi her gün yaşadığımız bir deneyim ile çelişiyordu. Derslerde, sınıf ve amfilerde bir an kafanız düşer bir-iki dakika uykuya dalarsınız ve rüya görürsünüz. Burada bir tuhaflık var deyip buna bir bakmam lazım deyip hep geçiştirdim.

TCMB’de Ekonomist olarak görev yaptığım yıllarda (Banka başarılı bir dezenflasyonu yürütür, akademik yetkinliklerini artırır, kanıta dayalı politika üretir ve liyakate dayalı yükseltir iken) bir taksi şoförüyle gülümseten bir anım olmuştu.

Bir ses duyar gibi oldum: “Kimseler uyumasın artık! Macbeth uykuyu öldürdü!”
Evet, masum uykuyu,
Kaygılar yumağını çözen uykuyu,
Her günkü hayatın ölümünü,
Yorgunlukları yıkayan suyu,
Yaralı canların merhemini.
Yüce tabiatın baş yemeği,
Hayat sofrasının cana can katan ziyafeti.

Kapitalizm, tüketimi duraksız, sürtünmesiz bir sürece dönüştürmek amacındadır. Bu bağlamda, uyku, üretim ve tüketimin neredeyse sıfıra indiği bir süreç olarak kapitalizmin önündeki en zor ve en ikircikli engel olarak kalmıştır.

Görünüşte zıt olan durumları diğeri olmadan tanımlamak mümkün değildir. Bu durumlar “aydınlık-karanlık” gibi birbirleri ile ilişkili ve bağlı, tamamlayıcı süreçlerdir. Eski Çin felsefesindeki “Yin-Yang” zıt özelliklere sahip ikiz ilkeler düşüncesinde olduğu gibi her kutup birbirine karşıt ancak birbirine bağımlı ve birbirine dönüşen süreçlerdir. Bir nitelik doruğa ulaştığında, doğal olarak karşıt niteliğe dönüşmeye başlayacaktır.

Uyku, canlılığın ve insanın en büyük gizemlerinden biri. Nasıl âlet yapımı, ateşin kullanılması ve evcilleştirilmesi, etin tüketimi ve beynin büyümesi türümüzün evrimsel tarihi açısından kritikse uyku da en az onlar kadar kritik bir  süreç. Uyku gerçeğinin gölgede kalması ya da yeterince işlenmemesi büyük bir eksiklik çünkü insan yaşamının  üçte birini uyuyarak geçiriyor. Uykuda öğrenme sürecini tamamlıyor, uykuda zekâsı pekişiyor, uykuda beynini ve bedenini onarıyor, uykuda sosyal yaşama hazır hâle geliyor.

Arapça bilenlerin anlayabileceği görseldeki yazı, El-Hârezmî’nin cebir konusundaki yapıtı “Kitâb el-Muhtasar fî Hisâb el-Cebr ve’l Mukâbele”den alıntılanmıştır. Metin x² + 10x = 39 örneğini kullanarak belirli türdeki ikinci dereceden denklemleri çözmek için kullanılabilecek bir algoritmayı açıklar. Buna göre; çözüm ilk önce kökleri ikiye bölmekten ibarettir ve bu problemde bu 5’tir(5x). Bu kökün kendisiyle çarpımı bize 25 sayısını verir. Buna 39 eklediğimizde ise sonuç 64 olur. Bunun karekökünü alıp(8), köklerin sayısının yarısını(5) çıkartırsak geriye 3 kalır.

...Günümüz klasik bilgisayarların işlemcileri milyarlarca transistörden oluşmaktadır. Transistörlerin açık ve kapalı durumları; evet ve hayır, var ve yok gibi iki durumdan birini temsil eder. Bunlar 0 (yok) ve 1 (var) olarak kodlanır. Bu şekilde oluşturulan en küçük bilgi parçasına bit denmektedir. Bir bitin değeri sadece 0 veya 1 olabilir. Kuantum bilgisayarlarda bilgi daha genel bir şekilde kübit (kuantum bit) denilen bilgi parçalarından oluşturulur. Bir kübit, 0 veya 1 değeri yerine 0 ve 1’in süperpozisyonundan (kuantum sistemlere özgü bir karışım) oluşmaktadır.

Hayatın her alanına nüfuz etmiş durumda olan Yapay Zekâ teknolojisi, artık dijital teknolojilerin standart unsurları arasında yer almaya başlamıştır. Öyle ki, Yapay Zekâ tabanlı çözümlerin geleceği şekillendirdiği düşüncesi bir tür realite haline gelmiştir. Yapay Zekâ esasında bilinen algoritma yapılarının, çeşitli matematiksel ve mantıksal eklentilerle adaptif çözüm üretme seviyesine yükseltilmesinden başka bir şey değildir… Yapay Zekâ çözümlerinin altyapısında yer alan bu eklentiler, kuşkusuz ki önemli bilimsel çalışmaların neticesidir.