Paranın görünen yüzü banknotlar

Yazan
Dr. Mustafa Eray YÜCEL
İhsan Doğramacı Bilkent Üniversitesi, İktisat Bölümü
Yazının Okunma Süresi
3 dakika

TCMB’de Ekonomist olarak görev yaptığım yıllarda (Banka başarılı bir dezenflasyonu yürütür, akademik yetkinliklerini artırır, kanıta dayalı politika üretir ve liyakate dayalı yükseltir iken) bir taksi şoförüyle gülümseten bir anım olmuştu. Enflasyon kontrol altında idi ve TL üzerinde bir değer kaybı baskısı yoktu. Ekonomideki her şey mükemmel olmasa da, o günlerde kronik-yüksek enflasyon illetinden kurtulduğumuzu ekipçe söylemeye başlamıştık, belki biraz gururlanarak. Ankara’da Merkez Bankası’na gittiğinizi taksi şoförünüze sezdirdiğinizde uzunluğu trafiğin sıkışıklık derecesine bağlı bir iktisat nutku dinlemek kaçınılmaz olur. Ben bu nutku dokuzuncu emisyon grubunun tedavüle çıkarıldığı ilk aylardan birinde dinledim. Taksi şoförü “Ağabey, her şey iyi hoş da, devalüasyonu da yaptınız ama’ dedi. Niçin öyle dediğini sorduğumda ise “Bak, iki yüz liralıkları bastınız” deyip gülümsedi. Haklı mıydı? Sekizinci emisyon grubundaki en yüksek kupür 100YTL iken dokuzuncu emisyon grubundaki en yüksek kupürün 200TL olduğu tespitinde şüphesiz haklıydı. Haksız (ya da yanlış) olduğu noktalarsa şöyleydi: Öncelikle, her şey iyi ve hoş değildi. Sarsıcı bir krizin ardından ülke ekonomisi yaralarını sarıyordu, toparlanma süreci tamamlanmamıştı. İkinci olarak, devalüasyon yapmış olamazdık, zira dalgalı döviz kuru rejimine geçmiştik, fasılalı ve kısmi müdahalelerle de olsa rejimin tanımına uygun ilerlemeye çalışıyorduk.

Adamın düşünüş biçimini anlamanın iktisat politikası üreten bir kurumun bir çalışanı için önemli olduğunu düşündüm. Yaşı itibarıyla, adamın kişisel tecrübesi kronik-yüksek enflasyonun, sık ve dikkate değer devalüasyonların ve sıfırları giderek artan banknotların izlerini taşıyor olmalıydı. Bilimsel adlandırma (nomenklatür) açısından doğru ifade etmemiş olsa da, taksi şoförü iktisadi algıdaki ve beklentilerdeki bozulmanın canlı bir örneğini vermişti. Bu ruh hali, grafikte 1980 ile 2000 yılları arasında kırmızı çizgi hızla tırmanırken 10,100,500,1000,5000,10.000,20.000,50.000,100.000,250.000, 500.000,1.000.000, 5.000.000, 10.000.000 ve 20.000.000TL’lik banknotların tedavüle çıkarılmasının izleyen yıllara bir yansıması olarak görülebilir.
..."

 

Tamamı Eylül sayımız UYKU'da!

Dergiden
Etiketler
uyku
para
iktisat
modern iktisat
neo-klasik iktisat
ekonomi
bilim
Bilim ve Ütopya
eylül