İnsan neden korkar? En ilkel haliyle amfibilerin beyninde görülen ve koku almadan sorumlu bölge olan amigdala’nın evrimi sonucu omurgalı hayvanlarda korku duygusu gelişmiştir. Memeli hayvanların evrimi sürecinde yeni ön beyin yapıları oluşmuştur (limbik sistem ve neokorteks). Limbik alanlar duyguların çeşitlenmesini sağlamıştır. Amigdala ise en eski duygulardan biri olan korkunun merkezi haline gelmiştir. Düşmanlara karşı duyulan korku, canlının hayatta kalmasını sağlayan davranışları geliştirmesine sebep olmaktadır. Türkiye’de evrim üzerine bilgi veren çok önemli bir web sayfası var: Evrim Ağacı. Korkunun ve özellikle araknofobinin (örümcek korkusu) evrimi hakkındaki yazılarını zevkle okuyacağınızı düşünüyorum. New ve German’ın çalışmalarının alıntılandığı bu yazıda, atalarımızın Afrika’da evrimleşirken on milyonlarca yıl boyunca birlikte yaşadıkları zehirli örümceklere karşı geliştirdikleri korkunun genlerimizin bir parçası haline nasıl geldiği açıklanmış: Hayvanları gördüğümüzde beynimizde tetiklenen tepkiler genlerimiz tarafından kontrol edilmektedir. Eğer sizin genlerinizdeki çeşitli farklılıklar spesifik bir hayvandan sizin türünüzün diğer bireylerine göre daha fazla korkmanızı sağlıyorsa ve o hayvan gerçekten türünüz için ölümcülse, sizin hayatta kalma ve üreme şansınız diğerlerine göre fazla olacaktır. Böylece siz üredikçe, o korkuyu daha fazla tetikleyen genlerin gelecek nesillere aktarılma ve bir sonraki nesillerde daha sık görülme ihtimali de artacaktır. Korku, genlerinizi değiştirmez. Korkuyu tetikleyen genlere sahip olanlar, o hayvanlardan uzak duracağı için daha fazla hayatta kalıp, daha fazla ürerler. Böylece bir sonraki nesilde o korkuyu tetikleyici genler daha sık görülür ve nesiller sonunda bu gen norm haline gelir...
Doç. Dr. Burçin Aşkım GÜMÜŞ
Gazi Üniversitesi Biyoloji Bölümü
Yazının tamamını Bilim ve Ütopya'nın ağustos sayısında okuyabilirsiniz...