Ölü deri, kıl, toz, alerji kaşıntıya sebep olabilir, bunu biliyoruz. Peki, ama neden kaşınıyoruz, kaşınmanın bize faydası nedir? Her durumda sorduğumuz soruyu bu sefer kaşıntı için soralım: “Evrimsel süreçte hangi getirisi sayesinde elenmemiş olabilir?” İlk bakışta kaşınmanın faydasından çok zararı var gibi görünüyor. Örneğin deri problemleri gibi fizyolojik sebepli kaşıntılarda irite olmuş cildi kaşıyarak daha da tahriş ederiz. O zaman vücudumuz bu tepkiyi neden ve tabii ki nasıl üretiyor?
Nasılına cevabımız şöyle: Kaşıntıya sebep olan molekül Nppb (natriüretik polipeptid b), kaşıntı bölgesinden uzakta bulunan sinir hücreleri tarafından üretiliyor ve beyne asıl kaşıntı bölgesini kaşımamız için sinyal gönderiyor. “Neden”i içinse tartışmalar devam etmekle beraber en güçlü tez, evrimsel süreçte bu tepkinin zehirli sinekleri, böcekleri kovuşturmak için geliştiği yönünde. Ciltte böcek yürüyormuş hissi geldiğinde, bu hissin sebebi uzaklaşsın ya da ölsün diye kaşınma ihtiyacı hissediyor olabiliriz.
Kaşıntıya karşı kullanılabilir bir ilaç geliştirmekse çok zor. Çünkü Nppb’yi bloke edemeyiz, kendisi aynı zamanda kan basıncının ayarlanmasında önemli rol oynuyor. Dolayısıyla kaşıntı sinyallerinin gitmesini engellemek yerine kaşıntıyı durdur sinyallerini ateşlemek yoluyla çalışan bir ilaç üretilmesi daha mantıklı olacak gibi görünüyor. Fakat bu ko- nuda da iyi bir haber veremeyeceğiz; kaşıntıyı durduran sinyaller halen keşfedilmiş değil.
Yani iyisi mi siz bir süre daha sineklerden, alerjilerden uzak durmaya bakın. Çünkü bu basit görünen soruna çözüm yakın zamanda gelecek gibi değil.
Saba BAŞKIR