TRT Haber’den Ayşe Şimşek, 25.07.2024 tarihinde önemli bir haber yayımladı: Çin’de 9. yüzyıla ait Türkçe metin bulundu.
Taklamakan Çölü’nün güneyinde, Hoten gibi uzak bir yerde Köktürk harfli ağaç çubuk bulundu. Dokuz Eylül Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Erhan Aydın, Hoten’de bulunmuş ağaç çubuktaki Türkçe metni okudu. Metinde şu yazıyor:
“Aş bulunçın uk antag tok az ermiş” (Köktürkçe)
“Aş(ın) kıymetini bil! (anla!). Bu yüzden tok az imiş.”
Prof. Dr. Erhan Aydın, metne ilişkin detayları şöyle değerlendirdi:
“Bu ağaç parçasında 16 işaret mevcut. Bunlardan en sondaki üst üste konmuş iki nokta dışındakiler ses karşılığı olan harflerdir. Üst üste konmuş iki nokta ise Eski Türkçe yazıtlarda ya kelime ayırıcı ya da cümle sonlarına konan bir işaret olarak biliniyor, bu da aynı yazım geleneğinin devam ettiğini gösteriyor.
“Ben bu metni 2013 yılında Pekin Millî Kütüphanesinde sergide gördüm ve fotoğraflarını aldım. O günden bu yana zihnimi sürekli meşgul eden bu 15 harfin nasıl okunması gerektiği üzerinde, neredeyse on yıl boyunca düşündüm.
“Metnin öteki yazıtlardan bilinen harflerden çok farklı şekilde yazılmış olması okunmasını zorlaştırıyor. Yani harflerin varyant biçimleri ile karşı karşıya olduğumuz ortaya çıktı. Metnin bugüne kadar okunamamasının bir başka ve önemli nedeni de ünlülerin yazılmamış olmasıdır.
“Hoten’de bulunmuş bir başka önemli metin de dört ağaç plakadan oluşan bir yazıttır. Bu yazıt, iki Çinli meslektaşımızca yayımlandı, ancak onlar, on birinci yüzyıl civarı, geç dönem metni olarak düşündükleri için yanlış okudular. Hâlbuki bu metin de dokuzuncu yüzyıldan kalma gibi duruyor. İnşallah bu dört ağaç plakadaki metni de bu yıl bitmeden yayımlamış olacağım.”
