Kapak

Bilim ve Ütopya dergisi 30 yaşında

Mayıs 1993 tarihinde yayın hayatına başlayan Bilim ve Ütopya, 30. yayın yılına girdi. Bilim ve Ütopya, 30 senedir, emperyalist merkezlerden bilime yapılan her türlü gerici saldırılara karşı eşsiz bir mücadele birikimi yarattı. Türkiye’nin son 30 senesinden Bilim ve Ütopya’yı çıkarın, bilim mücadelesinde kapanması ancak Bilim ve Ütopya ile mümkün olan muazzam bir boşluk oluşacaktır. 

Cumhuriyet Dönemi'nde neler yaptık

Türk Bilim ve Teknoloji Tarihçiler’nin uzun bir süreden (hiç değilse 1980’den) beri araştırmayı ihmal ettikleri dönemlerden birisi de Cumhuriyet Dönemi’dir. Bunun kanaatime göre iki temel sebebi bulunmaktadır:

1. Bu dönemin henüz tarihsel bir araştırmanın konusu olabilecek kadar zamansal bir derinlik kazanmadığı inancı ve

Politik psikoloji

Politik psikoloji, bilimin evrensel kurallarının yerel uygulamalar evrilerek sömürgecilerin pratiğinin ulusal ve uluslararası toplumlar üzerinde nasıl etkin olduğunu gösteren, bilinmesi ve üzerinde çalışılması gereken alandır.

Empatinin evrimi

Empatinin ilk ortaya çıkışının, memelilerdeki ebeveyn bakımına bağlı olduğu düşünülmektedir. Memeli yavruları o kadar gelişmemiş ve annenin bakımına muhtaç halde dünyaya gelirler ki, süt, bağışıklık, termoregülasyon (vücut sıcaklığını düzenleme) ve yırtıcılardan korunma gibi konularda tamamen annelerine bağımlıdırlar. Annenin herhangi bir başarısızlığı veya yavrularının ihtiyaçlarına tepki vermemesi, yavruların ölmesine neden olabilir.

Rüya

Rüya, tarihin her evresinde spekülatif tanımlamalar ve yorumlarla gündemdedir. Bu nedenle, bireysel boyutu ile birlikte toplumsal boyutuyla da yaşamda ayrı bir yeri olmuştur.

Şerefeddin Mağmûmî ve Osmanlı Tıp Kitapları

İttihad ve Terakki Cemiyeti’nin önde gelen isimlerinden birisi olan Şerefeddin Mağmûmî (1869-1927), İstanbul’da doğdu. Tıp tahsiline Kuleli İdadi-yi Tıbbî Mektebi’nde başladı ve üç sene sonra Gülhane Mekteb-i Tıbbiye-i Askeriyyesi’ne girdi. Buradaki arkadaşları arasında Abdullah Cevdet, İbrahim Temo, İshak Sükûtî, Hikmet Emin gibi İttihad ve Terakki Cemiyeti’nin kurucu isimleri de bulunuyordu. 1894’te buradan tabip yüzbaşı olarak mezun oldu ve birkaç sene boyunca İmparatorluğun muhtelif şehirlerinde bulaşıcı hastalıklarla mücadele etti.

Uyku bozuklukları

...

Her bireyin sağlıklı bir gün geçirebilmesi için ihtiyaç duyduğu uyku miktarı farklıdır. Kişilerin ihtiyaç duydukları uyku süreleri ise yaşlarına, yaşam biçimlerine, sağlık durumlarına, yaşadığı yerin çevresel özelliklerine göre değişiklik gösterir. Burada önemli olan uyku süresinden ziyade uyunan uykunun kalitesidir. Sabah dinlenmiş ve uykusunu almış bir şekilde uyanmak, gün içi işlevsellikte yeterli olmak kaliteli bir uyku uyumanın en önemli göstergeleridir.

Uyku genel sağlığın önemli bir göstergesidir.

Bunca tehlikesine rağmen neden uyuduk? Uykunun anlamı

...Avcı-toplayıcı ve göçebe atalarımız için, eğer tehlikeli bir durum yoksa hava karardıktan bir süre sonra uyumak, son derece olağan bir davranıştır. Çünkü melatonin salgıları karanlıkta artmakta, gözler ağırlaşmakta ve uyku isteği ortaya çıkmaktadır. Sirkadyen ritim kapsamında değerlendirildiğinde bu uyku hali, gün aydınlanmaya başladığında sona ermektedir. Ancak sıra dışı bir ses, bir yırtıcının yaklaşmakta olduğunu haber verebilir. Böyle durumlarda uyku hali aniden bozulur ve kişide adrenalin salgıları artar.

Otostopçunun Galaksi Rehberi: Humor ve kuantum fiziğiyle harmanlanmış bilimkurgu

1971 Avusturya Innsbruck, henüz 19 yaşındaki genç, şehirde tamamen kaybolmuş bir şekilde adres aramaktadır (internetin olmadığı zamanlarda bu işler hayli zordur!). Almanca bilmemektedir ve ilk sorduğu kişi ile anlaşamamaktadır çünkü adamcağız sağır ve dilsizdir. Birkaç dakika sonra başka bir sokakta dikilip başka birine sormaktadır adresi. Gariptir, bu kişi de sağır ve dilsizdir. Bunun üzerine toy delikanlımız ilk likör dükkanına gidip bir çift Gösser alır.