Uyku, canlılığın ve insanın en büyük gizemlerinden biri. Nasıl âlet yapımı, ateşin kullanılması ve evcilleştirilmesi, etin tüketimi ve beynin büyümesi türümüzün evrimsel tarihi açısından kritikse uyku da en az onlar kadar kritik bir süreç. Uyku gerçeğinin gölgede kalması ya da yeterince işlenmemesi büyük bir eksiklik çünkü insan yaşamının üçte birini uyuyarak geçiriyor. Uykuda öğrenme sürecini tamamlıyor, uykuda zekâsı pekişiyor, uykuda beynini ve bedenini onarıyor, uykuda sosyal yaşama hazır hâle geliyor. Hatta bazı hipotezler bizim diğer primatlardan REM uykusu sayesinde ayrıldığımızı öne sürüyor. Uykusuzluk kalp hastalıklarından psikolojik bozukluklara, kanserden şeker hastalığına kadar birçok rahatsızlığa dâvetiye çıkarıyor. Peki hep böyle miydi? Yani uykusuzluk insanlık tarihinin başından beri yaygın olan bir sorun muydu yoksa kapitalizmle birlikte mi bu kadar konuşulur oldu? Tahmin edersiniz ki geçerli olan ikincisi. Sanayi Devrimiyle birlikte gece-gündüz yapılan üretim işçi sınıfını uykusuz bıraktı ve bu süreç neredeyse uyku düşmanlığına vardı. Sistem insanlığa uykunun yaşamdan çalınan zaman olduğu fikrini aşılamaya çalışıyor. İnsan uyumamalı çünkü daha çok tüketmeli, daha çok reklama mâruz kalmalı, daha çok sosyal medya kullanmalı yani kapitalizm için daha çok nesneleşen ve sömürülen bilinçsiz bir özne hâline gelmeli. Olgular da bu gerçeği gösteriyor. En yaygın uyku bozuklukları ABD, Almanya, Fransa, Japonya gibi gelişmiş emperyalist-kapitalist ülkelerde baş gösteriyor. Sistemin insanlık düşmanı karakteri en temel insanî etkinliklere karşı savaşta vücut buluyor. Uyumak bu bakımdan insanlığı savunmanın en temel eylemlerinden biri. Uyuyalım!
Kapak dosyamızda konuyu her yönüyle işledik. Uykunun ne olduğundan tarihsel sürecine, rüyaların mekanizmasından evrimine ve beyinle ilişkisine, uyku bozukluklarından uykusuzluğun yol açtığı rahatsızlıklara ve konunun ekonomi-politiğine… Sayının oluşturulmasında uyku konusundaki dünya çapındaki bilim insanı, değerli hocamız Prof. Dr. Hamdullah Aydın’ın belirleyici katkısı oldu. Sadece kendisi yazmakla kalmadı aynı zamanda Prof. Dr. Sinan Yetkin, Doç. Dr. Bülent Devrim Akçay ve Dr. Asuhan Par’ın birikimiyle bizleri buluşturdu. Prof. Dr. Tuğrul Atasoy, Prof. Dr. Erksin Savaş, Dr. Selen Karaoğlanoğlu ve Mertcan Erice’nin katkılarını dergimiz aldı. Başta Hamdullah Aydın hocamız olmak üzere bu sayıya katkı sunan tüm yazarlarımıza çok teşekkür ederiz.
Bilim ve Ütopya Seminerleri
Dergimiz yayın hayatına başladığı günden bu yana yaptığı etkinliklerle sizlerle buluşuyor. Bugüne dek Evrim Dersleri, Tarih Dersleri, Antihurafe Dersleri, Marksizm Dersleri gibi kitlesel katılımlı birçok derse imza attık. Eylül ayından itibaren Bilim ve Ütopya Seminerlerine başlıyoruz. Alanında uzman akademisyenlerin vereceği eğitimler konuyla ilgilenen okurlarımıza önemli katkılar sağlayacaktır. Ayrıntılı bilgi için dergimizin arka kapağındaki ilâna bakabilirsiniz.
Tatsız ve zorunlu bir adım
Bu sayıdan itibaren dergimizin fiyatı 50 TL oldu. Nedenini biliyorsunuz çünkü hepimiz ekonomik krizin tam ortasında yaşıyoruz. Yaptığımız zam eğer mevcut satış rakamı sürdürülürse sadece maliyetleri çıkarmaya yarıyor. Ne yazık ki ülkede bilim ve kültür yayıncılığı yapmak artık çok ama çok zor duruma geldi. Bilim ve Ütopya olarak kimseden fon almıyoruz, arkamızda büyük sermayeli devasa tekeller de yok. Bu nedenle sadece siz okurlarımızın dergimize sahip çıkmanıza ve özverinize yaslanmak zorundayız. Bilimi ve aydınlanmayı tavizsiz bir şekilde savunmak ancak dayanışmayla mümkün. Zam yapmaktan hiç hoşnut değiliz fakat elimiz kolumuz bağlı ne yazık ki. Derginin çıkması için bu adımı atmaya mecbur kaldık. Anlayacağınızı düşünüyoruz. Sizden tek ricamız dergimize abone olmanız, reklam vererek desteklemeniz, e-arşivimizi satın almanız, etkinliklerimize ve gezilerimize katılmanız. Bunlardan herhangi birini yapmanız Bilim ve Ütopya’ya nefes aldıracaktır.
Mutlu bir ay umuduyla…