MEB’in Temmuz ayında kamuoyuna sunduğu din dersleri öğretim programlarında millet, milli devlet, kadın ve insan onuru, farklı inanç ve laiklik karşıtı ifadelerin daha fazla ve açık şekilde yer aldığını tespit ediyoruz. Çalışmamız kapsamında bu okullarda okutulan mevcut din dersleri kitapları ve yeni ders müfredatları incelenmiştir.
Haklı-haksız savaştan cihad uğruna savaşa
Normal ortaokullarda okutulan Temel Dini Bilgiler dersi müfredatında cihad, cin, şerî ve tesettür kavramları tartışma yaratacak kavramlar olarak yer aldı.
Milli Eğitim Bakanı İsmet Yılmaz, cihad kavramının öğretilmesinin gerekli olduğunu belirtiyor. Kendisine göre “yanlış cihad anlayışlarına karşı doğrusunun öğretilmesi bir ihtiyaç” imiş. Yanlış cihad anlayışına örnek olarak IŞİD’i verirken doğrusu için hangi örneği sunduğunu belirtmiyor. Vatan savunmasından bahsetse de bu bağlamda “dar’ul harb” ve “dar’ul İslam” kavramları da gündeme gelecektir. Geleneksel Sünni fıkha göre şeriatla yönetilmeyen bir ülke, Müslümanlar için vatan sayılmaz. Bu durumdaki ülke “dar’ul harb” olarak değerlendirilir. Kimisine göre Türkiye böyle bir ülkedir. O halde vatan savunması ihtiyacında böyle düşünen kesimleri mücadeleye katmak olanaklı olmayacak, hatta bu kesimler karşı cephede yer alabileceklerdir.
Cihad vatan savunması mı içeriyor?
Fıkıh dersinin “İbadât” ünitesinde cihad ile ilgili temel kavram ve hükümleri açıklanacağı kazanım vardır. Bu kazanımda cihadın savaşı da kapsadığı şöyle belirtilmektedir:
“Cihad kavramı anlam genişliği göz önünde bulundurularak savaş ile sınırlandırılmadan tüm boyutlarıyla ele alınacak ve günümüzde bu kavramın istismar edildiğine vurgu yapılacak; cihadın farzı ayın ve farz-ı kifaye olduğu durumlara değinilecektir.”
Farz-ı ayın “Mükellef olan her Müslümanın bizzat kendisinin yapması gereken farz”dır. Farz-ı kifâye ise “bazı mükelleflerin yapmasıyla diğerlerinin yapması gerekmeyen farz” demektir. Örneğin cenaze namazı gibi. Müfredatta cihad kapsamında neyin farz-ı ayın ve farz-ı kifaye olduğu ise belirtilmemiştir.
İmam Hatip Ortaokulu 7. sınıf Temel Dini Bilgiler dersinde “Allah’a Kulluk ve İbadet” ünitesinde cihad başlığı da vardır. Cihad "Allah Yolunda Mücadele” olarak tanımlanmıştır. Kişinin “ibadet yapmaya istekli” olması noktasında “infak ve cihad konularının anlam genişliği dikkate alınarak farklı boyutlarıyla”(3) ele alınacağı açıklanmaktadır. Acaba kişiyi ibadete istekli kılmak için öğütle yetinilecek midir? Yoksa cihad konusu “anlam genişliği dikkate alınarak”, baskıyı, şiddeti, hatta savaşı içerecek şekilde mi ele alınacaktır?
Yayılmacı cihat anlayışı olarak Öşür
Öğrencilere öğretilecek kavramlar arasında Öşür de geçiyor. Öşür’ün neden anlatılacağını da ders kitabında göreceğiz. Fakat öşür ile ilgili bazı bilgiler verebiliriz.
Öşür, Müslüman vergi mükelleflerinden belirli sınıflar için, mahsulden alınan onda veya yirmide bir oranındaki verginin adıdır. Bir İslam kaynağında öşür arazisi ile ilgili şu bilgi mevcuttur:
“Öşür arazisi düşmanla, yapılan savaş neticesinde ele geçirilerek gaziler arasında paylaştırılan arazilerle, isteyerek İslâm’ı kabul eden toplum fertlerinin ellerinde bırakılan topraklardan ve Müslümanlar tarafından imar ve ihyâ edilen yerlerden ibarettir. Öşür arazisinin menşei ve meydana geliş yılları:
a. Silah zoruyla fethedilip sahiplerinden zorla alınan ve savaşçılara veya savaşa katılmayanlara dağıtılan topraklar. Buna Hayber toprakları örnek verilebilir. Hz. Peygamber'in Hayber'i fethetmesi üzerine, Yahudilerle araziler için ziraat ortakçılığı sözleşmesi yapılmış; Hz. Ömer devrinde Yahudiler bu bölgeden sürgün edilince, araziler beytülmâle ve gazilere intikal etmiştir (İbn Hişam, es-Sîre, Mısır 1938, III, 255, 256).
b. İslâmı kendi istekleriyle kabul edenlerin ellerinde bırakılan araziler. Yemen ve Bahreyn toprakları gibi... Hz. Peygamber devrinde Yemen halkı kendiliğinden İslâm'a girdiği için topraklarına dokunulmadı. Resulullah (s.a.s) onlara dinlerini öğretmek üzere Ebû Musa (ö. 44/664) ve Muaz b. Cebel (ö. 18/639)'i gönderdi ve dört çeşit üründen zekât alınmasını emretti. Bunlar; buğday, arpa, kuru hurma ve kuru üzümdür (es-Seyyid Sabık, Fıkhu's-Sünne, Kahire 1368, I, 294).
c. Ölü (mevât) araziden Müslümanların ihyâ ettiği topraklar.”(
Ortaöğretim (Lise) Temel Dini Bilgiler (İslam 1-2) dersi müfredatında “Hac ve Kurban” ünitesinde öğretilecek konulardan biri de cihad. Cihad anlatılırken “davet, tebliğ, emr-i bil maruf nehy-i ani’l münker kavramlarına değinilecek; ayrıca cihadın vatan savunmasındaki önemine vurgu yapılacak”mış.
Mustafa Solak
Tarihçi-Yazar
Yazının tamamı Bilim ve Ütopya'nın eylül 2017 sayısında...