Sevgili Bilim ve Ütopya okuyucuları,
Hepinizi saygı ve sevgilerimle selamlıyorum. Klasik Batı Müziği türlerini, kavramları ve yapıları anlatmaya başladığımız, anlatımlarımızı çeşitli ağ bağlantıları ile desteklediğimiz bu yazı dizimizin 25. bölümünde sizlerle birlikteyiz.
Bilim ve Ütopya dergimizin http://www.bilimveutopya.com.tr/yazarlar ağ bağlantısında birlikte olmaya başladığımız ikinci yazımız ile karşınızdayız.
Oda Müziği kavramına yeni bir tür ekliyoruz: Yedili
“Oda Müziği” terimi ilgili geniş bilgileri ve örnekleri sizlere geçmiş yazılarımızda sunmuştuk. Bu sayıda “Oda Müziği” terimi içerisinde yer alan “septet-yedili” terimini açıklayacağız ve Klasik Batı Müziği dağarından video örnekleri vereceğiz.
Aynı çalgı grubu içinde veya farklı çalgı kombinasyonları için oluşturulan altı çalgı için yazılan eserlerin türü “septet-yedili” adını taşımaktadır.
Bu yazıda sizlere aynı çalgı grubundan olan çalgılardan oluşan altılı türü için yazılmış bir eser örneği ve “piyanolu yedili” türü için yazılmış bir eser örneği sunacağız.
Ludwig van Beethoven’in Mi-Bemol Majör Tonundaki Op. 20 Septet (Yedili) eseri klarinet, korno, fagot, keman, viyola, viyolonsel ve kontrabas için; yani karma çalgı grubu için bestelenmiştir. Besteci bu eseri tasarlamaya 1799 yılında başlamış, 1800 yılında tamamlamış ve aynı yıl içinde seslendirmiştir. Eserin notası 1802 yılında yayımlanmıştır. Besteci bu eseri İmparatoriçe Maria Theresa’ya ithaf etmiştir.
Eserin dinlemek için:
https://www.youtube.com/watch?v=d3q98WNGW5I
Ludwig van Beethoven
* * * * * * * *
Piyanolu Yedili örneğimiz ise, modern dönem bestecisi İgor Stravinski’nin Yedili’sidir. Stravinski bu eseri klarinet, fagot, korno, piyano, keman, viyola ve viyolonsel için bestelemiştir.
Bu eserin bestelenme süreci Temmuz 1952 ile Şubat 1953 arasında gerçekleşmiştir ve eser ilk kez Washington D.C. Dumbarton Oaks’ta 23 Ocak 1954 tarihinde icra edilmiştir. Besteci bu eseri Dumbarton Oaks Research Library and Collection (Dumbarton Oaks Araştırma Kütüphanesi ve Koleksiyonu) kurumuna ithaf etmiştir.
Eserin video ağ bağlantısı:
https://www.youtube.com/watch?v=KDxDqabeqhE
Igor Stravinski
Müzikte terimler ve kavramlar
Bu bölümde Ahmet Say’ın “Müziği Kitabı”nın 247. sayfasındaki “Terimler ve Kavramlar” kısmında yer alan ve alfabetik sıralamayla sunulmuş olan terimler ve kavramları her yazımızda imkânlar dâhilinde maddeler halinde sunmaya başladık. Klasik Batı Müziği dinleyicisinin her daim yeni bilgileri öğrenmesi ve müzik eserlerini dinlerken bu bilgilerin ışığında dinlemesi, ona geniş bir bakış açısı içerisinde Klasik Batı Müziği eserlerini tanıyarak dinlemesine ve “aydınlanma”sına katkı sunmaktadır.
Missa (Lat.). Fransızca ve Almanca’da “messe”, İngilizce’de “mass”. Katolik kilise müziğinin en önemli formlarından biridir. Günlük tapınma sözlerinin ilk beşi üzerine kurulmuştur. Erken Ortaçağ’da düz şarkı olarak söylenmiş, 14. yüzyılda kontrpuan tekniğiyle dört sesli yazılmıştır. Rönesans bestecileri missa’da geleneksel fikirlerinden uzaklaşarak din dışı temalara yönelmişlerdir. 17. Yüzyılda bu forma çalgılar girmiştir. J. S. Bach, ünlü si minör missa’sında (1738), iki sololu ve korolu bir biçim uygulamıştır. Haydn, Mozart ve Beethoven ise missada senfonik deyişten yararlanmıştır. Beethoven’in “Missa Solemnis”i, ayin dışı müziğin görkemli bir örneğidir.
Monodi (Yun.). Eski Yunancadaki “monos”=tek ve “ode”=şarkı sözcüklerinin bileşimidir. “Tek sesli müzik” anlamında, sadece melodi üzerine kurulu çalgı eşlikli ya da eşliksiz müzik anlamında kullanılır.
Motet (Fr.). 16. Yüzyılda kimiğini bularak dinsel törenlerde kullanılan ses müziği. Sonraları kantat formuna yakınlık göstermiş, hatta “motet-kantat” olarak anılmıştır. J. S. Bach’ın “Magnificat” adını verdiği (1720) bu biçim, “motet-kantat”ın en büyük örneği kabul edilir.
* * * * * * * * *
Gelecek yazıda yeni bilgilerle karşınızda olmak umuduyla hoşça kalın, müzikle kalın.
Görüş, eleştiri ve düşüncelerinizi serveracim@gmail.com e-posta adresime iletebilirsiniz.