Kendine yardım kitapları
Psikolog Sude Kurt ile hazırladığımız bu yazı dizisi üç bölümden oluşmaktadır. İlk bölümde kendine yardım kitaplarından bahsedeceğiz. Ruhsal bozuklukların yaygınlık oranlarındaki artışa rağmen küçük bir kısmının tedavi görebildiği, ihtiyaç sahibi bireylerinse yardım alamadığı bilinmektedir (Kessler vd., 2009). Kendi kendine yardım denildiğinde başkalarının yardımı olmadan kendine yardım etme veya kendini geliştirme eylemlerinden söz edilmektedir. Günümüzde insanlar hayatı nasıl yaşayacaklarına dair psikolojiden tavsiye ve rehberlik almaktadır. Bu rehberlik genellikle yaşamdaki belirli psikolojik sorunlara ve seçimlere odaklanmaktadır. Kendine yardım psikoterapi kitapları bağlamında ele alındığında, kişisel veya duygusal sorunlarla doğrudan bir profesyonelle karşı karşıya kalmadan, başa çıkma biçimi olarak ifade edilmekte, bu pratik amaca hizmet edebilecek tüm kitaplar kendi kendine yardım kitapları olarak kabul edilmektedir. Bu kitaplar, okuyucularına kimi ruhsal sorunları çözme konusunda yardımcı olmak amacıyla yazılan kitaplardır. Hayat kalitesini artırmanın bir yolu olarak etkinliklere nasıl katılabilecekleri, depresyonla nasıl mücadele edebilecekleri, nasıl sağlıklı iletişim kurabilecekleri, kendileri hakkında neleri değiştirebileceklerine yönelik akla gelebilecek birçok konuda yardımcı olmaktadır. Örneğin; tatmin edici ilişkilere sahip olma, iletişim yeteneklerini anlama ve geliştirme için araçlar sunma, iletişim becerilerini yakın ilişkiler ve diğer ortamlarda kullanma, stresle başa çıkma adına çalışma hayatıyla ilgili olarak rahatlama, dinlenmeye dair pratik fikirler sağlama, zor koşullarda psikolojik dayanıklılığı artırma gibi temalar bilişsel davranışçı bakış açısıyla kendine yardım kitaplarında aktarılmaktadır (Bergsma, 2008). Okuyucu, başkalarından yardım istemek zorunda kalmadan belirli deneyimleri okuyabilmekte, öğrenilen stratejileri uygulayabilmektedir. Kendine yardım kitapları zamanla kişinin günlük yaşamda karşılaştığı problemler karşısında çözüm üretme becerilerini artırmaktadır. Bu kitapları okumak profesyonellerin tavsiyeleri sonucu kişinin kendi isteği ile olabilmekte veya devam eden psikolojik tedaviye entegre edilebilmektedir (Campbell ve Smith, 2003). Amerika’da 2000 yılında kendi kendine yardım kitaplarına 563 milyon dolar harcandığı bilinmektedir (Paul, 2001; akt. Bergsma, 2008). Batı Avrupa’da ise hemen hemen her kitapçıda psikolojiye ayrılmış bir bölüm öne çıkmaktadır. Bu popülerlik, kendi kendine yardım kitaplarının maliyet olarak düşük ve rahat ulaşılabilir olmasıyla açıklanabilir (Bergsma, 2008). Kendi kendine yardım kitaplarının terapi ve danışmanlık ihtiyacının yerini almayacağı unutulmamalıdır.
Biz de üllkemizde, depresyon ve anksiyete hastaları ile yaptığımız randomize kontrollü bir çalışmada, bilişsel davranışçı terapi kuramları ile hazırlanmış kendine yardım psikoterapi kitaplarının (‘Fark Et, Düşün, Hisset, Yaşa’, ‘Hayatı Yeniden Keşfedin’, ‘İyi Hissetmek’ ve ‘Mutluluk Tuzağı’) depresif semptomlar üzerindeki etkisini araştırdık. Bu çalışmanın ön sonuçlarına göre kendine yardım kitapları, depresif skorları düşürmede plasebo kitaba ve olağan tedavi grubuna göre anlamlı derecede etkili bulunmuştur (Yaşar, vd., 2020). Bilişsel davranışçı terapi kuramı çerçevesinde hazırlanan kendine yardım kitaplarının uzun vadeli etkilerini gözlemleyebilmek adına yaptığımız bu çalışmanın detaylarından başka bir yazımızda uzunca bahsedeceğim.
Kaynakça
Andersson, G. (2009). Using the internet to provide cognitive behaviour therapy. Behaviour Research and Therapy, 47, 175-180.
Andersson, G., Hesser, H., Veilord, A., Svedling, L., Andersson, F., Sleman, O., Mauritzson, L., Sarkohi, A., Claesson, E., Zetterqvist, V., Lamminen, M., Eriksson, T., & Carlbring, P. (2013). Randomized controlled non-inferiority trial with 3-year follow-up of internet-delivered versus face-to-face group cognitive behavioural therapy for depression. Journal of Affective Disorders, 151, 986-994.
Berger, T. (2014, October). Internet-based psychotherapy treatments. [Web article]. Retrieved from: https://societyforpsychotherapy.org/internet-based-psychotherapy-treatments
Campbell, L. F., & Smith, T. P. (2003). Integrating self-help books into psychotherapy. Journal of Clinical Psychology, 59(2), 177–186.doi:10.1002/jclp.10140
Hummel SB, van Lankveld J, Oldenburg HSA, et al.: Efficacy of internet-based cognitive behavioral therapy in improving sexual functioning of breast cancer survivors: results of a randomized controlled trial. J Clin Oncol. 2017, 35:1328–1340. 10.1200/JCO.2016.69.6021
Karyotaki E, Riper H, Twisk J, et al. Efficacy of Self-guided Internet-Based Cognitive Behavioral Therapy in the Treatment of Depressive Symptoms: A Meta-analysis of Individual Participant Data . JAMA Psychiatry.2017;74(4):351–359. doi:10.1001/jamapsychiatry.2017.0044
Kessler, R. C., Aguillar-Gaxiola, S., Alonso, J., Chatterji, S., Lee, S., Ormel, J., et al. (2009). The global burden of mental disorders: An update from the WHO world mental health (WMH) surveys. Epidemiologia e Psichiatria Sociale, 18(1), 23-33.
Kobak KA, Wolitzky-Taylor K, Craske MG, Rose RD: Therapist training on cognitive behavior therapy for anxiety disorders using internet-based technologies. Cognit Ther Res. 2017, 41:252–265. 10.1007/s10608-016-9819-4
Kumar, V., Sattar, Y., Bseiso, A., Khan, S., & Rutkofsky, I. H. (2017). The Effectiveness of Internet-Based Cognitive Behavioral Therapy in Treatment of Psychiatric Disorders. Cureus, 9(8), e1626. https://doi.org/10.7759/cureus.1626
Oromendia P, Orrego J, Bonillo A, Molinuevo B: Internet-based self-help treatment for panic disorder: a randomized controlled trial comparing mandatory versus optional complementary psychological support. Cogn Behav Ther. 2016, 45:270–286. 10.1080/16506073.2016.1163615