Science Dergisi, Çin Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezi (CDC) genel müdürü George Gao ile bir mülakat yaptı. Birkaç gün boyunca metin, sesli mesaj ve telefon görüşmeleriyle gerçekleştirilen mülakatta ünlü bilim adamının koronavirüs salgınına ilişkin dikkat çekici değerlendirmeleri yer alıyor.
Diğer ülkeler Çin'in COVID-19'a yaklaşım yolundan ne öğrenebilir?
Sosyal mesafe, özellikle solunum yolu enfeksiyonları olmak üzere bulaşıcı hastalıkların kontrolü için temel bir stratejidir. İlk olarak, “ilaç dışı stratejiler” kullandık, çünkü spesifik inhibitörleriniz veya ilaçlarınız yok, aşılarınız yok. İkincisi, herhangi bir vakayı ayrı tuttuğunuzdan emin olmalısınız. Üçüncüsü, yakın temaslar karantinaya alınmalıdır: Tüm bu yakın temasları bulmak ve karantinaya alınmalarını ve izole edilmelerini sağlamak için çok zaman harcıyoruz. Dördüncüsü, halka açık toplantıları askıya almak. Beşinci olarak, hareketi kısıtlamak. Bu yüzden sokağa çıkma yasağı var, Fransızca ifadesiyle “cordon sanitaire” yani karantina hattı.
Çin'de karantina uygulaması 23 Ocak'ta Wuhan'da başladı ve Hubei eyaletindeki komşu şehirlere doğru genişletildi. Çin'deki diğer eyaletler daha az kısıtlayıcı duruşlara sahipti. Tüm bunlar nasıl koordine edildi ve “denetçiler” mahallelerdeki çabaları denetlemek için ne kadar önemliydi?
Anlama ve fikir birliğine sahip olmalısınız. Bunun için yerel ve ulusal düzeyde çok güçlü bir liderliğe ihtiyacınız var. Halkla çok yakından çalışan bir amir ve koordinatöre ihtiyacınız var. Denetim otoritelerinin yakın temasların kim olduğunu, şüpheli vakaların kim olduğunu bilmesi gerekir. Topluluktaki denetçiler çok dikkatli olmalıdır. Onlar anahtar rolde.
Diğer ülkeler hangi hataları yapıyor?
ABD ve Avrupa'daki en büyük hata, bence, insanların maske takmaması. Bu virüs damlacıklar ve yakın temasla bulaşır. Damlacıklar çok önemli bir rol oynar ve maske takmanız gerekir, çünkü konuştuğunuzda her zaman ağzınızdan damlacıklar gelir. Birçok insanın asemptomatik veya presemptomatik enfeksiyonları vardır. Yüz maskeleri takıyorlarsa virüsü taşıyan damlacıkların kaçmasını ve başkalarına bulaşmasını önleyebilirler.
Diğer kontrol önlemleri ne olacak? Çin örneğin mağazalara, binalara ve toplu taşıma istasyonlarına girişlerde sıkı bir termometre kontrolü yaptı.
Evet. Çin'de nereye giderseniz gidin, termometreler var. Yüksek ateşi olan kimsenin dışarıda kalmadığından emin olmak için insanların sıcaklığını olabildiğince sık almaya çalışmalısınız. Ve bu virüsün çevrede ne kadar kararlı olduğu gerçekten önemli bir mesele. Sarılı bir virüs olduğu için, insanlar kırılgan olduğunu ve yüzey sıcaklığına veya neme karşı özellikle hassas olduğunu düşünüyor. Ancak hem ABD hem de Çin çalışmalarında, bazı yüzeylerdeki yıkıma karşı çok dirençli görünüyor. Birçok ortamda hayatta kalabilir. Burada bilime dayalı cevaplar almamız gerekiyor.
Wuhan'da testi pozitif çıkan ancak hastalığı hafif geçiren kişiler büyük tesislerde tecrit edildi ve aileleleriyle temasları engellendi. Bu diğer ülkelerin de düşünmesi gereken bir şey mi?
Enfekte insanlar izole edilmelidir. Bu her yerde olmalı. COVID-19'u sadece enfeksiyonun kaynağını ortadan kaldırabiliyorsanız kontrol edebilirsiniz. Bu yüzden modül hastaneler inşa ettik ve stadyumları hastanelere dönüştürdük.
Çin'de salgının kökeni hakkında birçok soru var. Çinli araştırmacılar, en erken vakanın 1 Aralık 2019'da görüldüğünü bildirdi. South China Morning Post’ta yayımlanan bir haberde Çin hükümetinden elde edilen verilere göre ilk vakanın 17 Kasım'da olduğu gösteriliyor. Bunun hakkında ne düşünüyorsunuz? ?
Kasım ayında bir kümelenme olduğunu gösteren sağlam bir kanıt yok. Kökeni daha iyi anlamaya çalışıyoruz.
Wuhan’daki sağlık yetkilileri büyük bir vaka kümesini Huanan deniz ürünleri pazarına bağladı ve burayı 1 Ocak'ta kapattı. Varsayıma göre virüs pazarda satılan bir hayvandan insanlara sıçradı. Ancak, vakalar için geriye dönük bir bakış içeren NEJM'deki makalenizde, enfekte olan en erken beş kişiden dördünün deniz ürünleri pazarıyla hiçbir bağlantısı olmadığını aktarıyorsunuz. Deniz ürünleri pazarının olası bir başlangıç yeri olduğunu mu düşünüyorsunuz, yoksa bu dikkat dağıtıcı bir faktör mü? Burası yükseltici bir faktör, ancak orijinal kaynak değil mi?
Bu çok iyi bir soru. Dedektif gibi çalışıyorsunuz. En başından beri, herkes kaynağın o pazar olduğunu düşünüyordu. Şimdi, pazarın ilk yer olabileceğini veya virüsün çoğaldığı bir yer olabileceğini düşünüyorum. Bu bilimsel bir soru. İki olasılık var.
Çin ayrıca viral sekansı hemen paylaşmadığı için eleştirildi. Yeni tip koronavirüs hakkında hikaye 8 Ocak'ta The Wall Street Journal'dan geldi, Çinli bilim adamlarından gelmedi. Neden olmasın?
Bu Wall Street Journal'dan çok iyi bir tahmindi. DSÖ sekans hakkında bilgilendirildi ve sanırım makale ile sekansın resmi paylaşımı arasındaki zaman belki birkaç saatti. Bu zaman farkının bir günden fazla olduğunu sanmıyorum.
Ancak, daha sonra viral sekansların halka açık bir veritabanı, ilk verinin 5 Ocak'ta Çinli araştırmacılar tarafından gönderildiğini gösterdi. Bu yüzden bunun yeni tip bir koronavirüs olduğunu bilmeniz için en az 3 gün vardı. Şimdi salgının gidişatını değiştirmeyecek, ancak dürüst olmak gerekirse, sekansı kamuya açıklamakla ilgili bir şey oldu.
Sanmıyorum. Bilgileri derhal bilimsel meslektaşlarımızla paylaştık, ancak bu halk sağlığını içeriyordu ve politika yapıcıların kamuya açıklamasını beklemek zorunda kaldık. Halkın paniğe kapılmasını istemiyorsunuz, değil mi? Ve hiçbir ülkedeki hiç kimse virüsün salgına neden olacağını tahmin edemezdi. Bu, ilk grip dışı salgın.
20 Ocak'a kadar Çinli bilim adamları resmen insandan insana bulaş olduğuna dair açık kanıtlar olduğunu söylemediler. Sizce Çin'deki epidemiyologlar bunun meydana geldiğini görmekte çok mu zorlandılar?
Ayrıntılı epidemiyolojik veriler henüz mevcut değildi. En başından beri çok çılgın ve gizli bir virüsle karşı karşıyaydık. Aynı şey İtalya'da, Avrupa'nın başka yerlerinde ve ABD'de de geçerlidi. En başından beri bilim adamları, herkes şöyle düşündü: “Eh, bu sadece bir virüs.”
Çin'de yayılma düşmeye başladı ve yeni teyit edilen vakalar çoğunlukla ülkeye giren insanlar, doğru mu?
Evet. Şu anda herhangi bir yerel yayılım yok, ancak şimdi Çin için sorun ithal edilen vakalar. Çok sayıda enfekte kişi Çin'e geliyor.
Ama Çin normale döndüğünde ne olacak? Sürü bağışıklığının virüsü uzak tutabilmesi için yeterince insanın enfekte olduğunu düşünüyor musunuz?
Kesinlikle henüz sürü bağışıklığımız yok. Ancak, kaç kişinin gerçekten enfekte olduğunu gösterebilecek antikor testlerinden daha kesin sonuçlar bekliyoruz.
Peki şimdi strateji nedir? Etkili ilaçlar bulmak için zaman mı kazanıyorsunuz?
Evet, bilim adamlarımız hem aşılar hem de ilaçlar üzerinde çalışıyorlar.
Birçok bilim adamı remdesivir'i şu anda test edilen en umut verici ilaç olarak görüyor. Sizce ilacın Çin'deki klinik araştırmaları ne zaman verilere sahip olacak?
Nisan ayında.
Çinli bilim adamları patogenezi incelemek, ilaç ve aşıları test etmek için yeterince sağlam olduğu düşünülen hayvan modelleri geliştirdi mi?
Şu anda, hem maymunları hem de virüs için insan reseptörü olan ACE2'ye sahip transgenik fareleri kullanıyoruz. Fare modeli Çin'de ilaç ve aşı değerlendirmesi için yaygın olarak kullanılmakta ve sanırım yakında maymun modelleri hakkında en az birkaç makale çıkacak. Maymun modelimizin işe yaradığını söyleyebilirim.
Başkan Donald Trump'ın yeni koronavirüse “Çin virüsü” demesi hakkında ne düşünüyorsunuz?
Buna Çin virüsü demek kesinlikle iyi değil. Virüs Dünya'ya aittir. Herhangi bir kişinin veya ülkenin değil hepimizin ortak düşmanıdır.
Kaynak: Jon Cohen, “Not wearing masks to protect against coronavirus is a ‘big mistake,’ top Chinese scientist says,” Science, 27 Mart 2020, https://www.sciencemag.org/news/2020/03/not-wearing-masks-protect-against-coronavirus-big-mistake-top-chinese-scientist-says#