Milli Eğitim Bakanlığı’nın hazırladığı yeni öğretim programlarında yer alan “cihat” kavramının ders kitaplarındaki içeriğine bakıldığında tüm liselerde seçmeli olarak okutulan “Temel Dini Bilgiler” dersi ile imam hatip okullarında zorunlu olan “Fıkıh” dersinde “ilahi mesajı insanlara duyurmak, nefse karşı mücadele etmek ve Allah’ın dinini yüceltip yaymak için elden gelen çabayı göstermek, Allah için yaşamak ve fedakârlık” olarak tanımlandı. “İmam Hatip Ortaokul Temel Dini Bilgiler İslam 7” dersinde “Allah’a Kulluk ve İbadet” ünitesinde cihat başlığı da vardır. Cihat “Allah Yolunda Mücadele” olarak tanımlanmıştır. Kişinin “ibadet yapmaya istekli” olması noktasında “infak ve cihat konuları anlam genişliği dikkate alınarak farklı boyutlarıyla” ele alınacağı açıklanmaktadır. Bu dersin “Zekat ve Oruç” ünitesinde aile fertleri arasında büyük sıkıntı içinde olanlar varken uzakta olanlara yardım etmeye kalkışmanın uygun düşmediği cihat kavramı ekseninde peygamber hadisine dayanarak şöyle belirtilmiştir:
“Bir kimsenin sarf edeceği en faziletli dinar, kendi aile fertlerine infak ettiği dinarla, Allah yolunda hayvanına ve yine Allah yolunda cihat edecek olan arkadaşlarına harcadığı dinardır.” Normal ortaokullarda okutulan “Temel Dini Bilgiler İslam 2” dersi öğretim programında cihat, cin, şerî ve tesettür kavramları tartışma yaratacak kavramlar olarak yer aldı. Bu dersin “Mübah” konusu anlatılırken cihada şöyle yer verildi:
“Mübahın yapılmasında veya yapılmamasında sevap veya günah yoktur. Bununla birlikte kişi mübahı iyi niyetle ve ibadet kastıyla işlemesi halinde ecir ve sevap kazanır. Bir kimsenin cihada hazırlık amacıyla spor ve beden eğitimi yapması buna örnektir.”
Bu derste zekât verilebilecek kişiler arasında Allah yolunda cihat edenler de sayılmıştır.
“Dinler Tarihi” dersinde Bahailiğin cihada karşı olup barış söylemini öne çıkarttığına değinilmiştir.
Akaid kitabında peygamberin Veda Hutbesi’ndeki “İnsanlar “la ilahe illallah” deyinceye kadar onlarla cihat etmek üzere emrolundum. Onlar bunu söyledikleri zaman kanlarını ve mallarını korumuş olurlar” sözü aktarılmıştır. “Hidayet ve Dalalet” konusunda aşağıdaki Ankebut suresi 69. ayet söylenmiştir:
“Ama bizim uğrumuzda cihat edenleri elbette kendi yollarımıza eriştireceğiz. Hiç şüphe yok ki Allah, iyi davrananlarla beraberdir.”
4. sınıftan 12. sınıfa kadar okutulan Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi ders programı taslak halinde olduğundan geçen senelerin kitapları okutulmaya devam etmektedir. Dolayısıyla cihat konusu pek işlenmemiştir. Yalnız Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi 10. sınıf kitabında Hz. Ali’nin “hac, her zayıfın cihadıdır” sözüne yer verilmiştir.
“Anadolu İmam Hatip Liseleri Hadis Metinleri” ders kitabındaki cihatla ilgili ifade şöyledir:
“Her nimetin şükrü kendi cinsindendir.” ilkesi gereği mal ve servetin şükrü, infak ile gerçekleşir. İnfak mali bir cihattır.”
Mustafa SOLAK
Tarihçi-yazar
Yazının tamamı Bilim ve Ütopya'nın ekim 2017 sayısında!