Psikolog
p.jpg” width=”500″>
İnsan, sosyal bir varlıktır. İş yerindeki arkadaşlarımızla, gündelik hayatımızda karşılaştıklarımızla, sosyal hayatımızdaki dostlarımızla, aile fertlerimizle ya da hiç tanımadığımız insanlarla sürekli etkileşim halindeyiz. Özellikle pandemi dönemi ile birlikte artan online platformlar ve sosyal medya hesapları ile ne kadar büyük bir camianın üyesi olduğumuzu görüyoruz. Bu noktada kendimize karşı bakışımız, bu büyük grupta kendimizi nasıl konumlandırdığımız ile çok yakından bağlantılıdır [6]. Beden algımız, başarılarımız, arzularımız toplumdan bağımsız bir şekilde değil; onunla paralel bir şekilde ilerler. Aynı şekilde gelir seviyenizden duyacağınız memnuniyet, kendinizle diğer insanlar arasında yaptığınız kıyastan etkilenir [6]: Kimin hesabında daha çok sıfır var; sizin mi, yoksa satış departmanındaki Ahmet Bey’in mi? Yan komşu kendisine yeni bir araba almış, acaba siz de değiştirmeli misiniz? Sınıftaki herkesin tableti var, sizin onlardan ne eksiğiniz var ki? Bu yüzden yaşadığınız toplumun refah düzeyinden bağımsız olarak, sizin ekonomik sıralamadaki yerinize dair duyduğunuz tatmin aslında para ile olan ilişkinizde rol oynar [7].
Tüm bunları düşündüğümüzde, para bizim en temel ihtiyaçlarımızı karşılama konusunda bir araç olarak karşımıza çıkıyor. Ancak yüzeyden derine indikçe, parayı hayatlarının baş rolü yaparak bir amaç olarak belirleyenler, aslında kendi potansiyellerini ortaya çıkararak piramidin zirvesine ulaşamıyorlar. Bir diğer yandan, sevdikleriyle geçirecekleri zamanı fiyat etiketi gözüken nesnelerle takas edenler, paha biçilemez bir değeri kaybediyor: Mutluluk seviyesinin hiçbir zaman düşmediği anlamlı ilişkileri. Stanford Üniversitesi’nde yapılan bir çalışmaya göre çevresindeki insanların kendileri hakkında yaptıkları değerlendirmeler ve onlara kıyasla daha iyi olup olmadıkları, yaşam doyumu az olan insanların ruh hallerinde büyük değişimler yaratıyor. Ancak kendilerini mutlu olarak tanımlayan bireyler, diğerlerinin yaptığı yorumlardan veya bir grupta sıralamanın neresinde olduklarından etkilenmek yerine kendi içsel kaynaklarını kullanıyorlar [8]. O zaman kısa vadeli küçük boy mutluluklar satın almak değil, değerlerimize göre yaşam boyu yaptıklarımız esas mutluluk kaynağıdır.
KAYNAKLAR
- Maslow, A. H. (1943). A theory of human motivation. Psychological review, 50(4), 370.
- Diener, E., Horwitz, J. & Emmons, R.A. Happiness of the very wealthy. Social Indicators Research 16, 263–274 (1985). https://doi.org/10.1007/BF00415126
- Oleson, M. (2004). Exploring the relationship between money attitudes and Maslow’s hierarchy of needs. International Journal of Consumer Studies, 28(1), 83–92. doi:10.1111/j.1470-6431.2004.00338.x
- Kahneman, D., Krueger, A. B., Schkade, D., Schwarz, N., & Stone, A. A. (2006). Would you be happier if you were richer? A focusing illusion. Science, 312(5782), 1908–1910. https://doi.org/10.1126/science.1129688
- Johnson, W., & Krueger, R. F. (2006). How money buys happiness: Genetic and environmental processes linking finances and life satisfaction. Journal of Personality and Social Psychology, 90(4), 680–691. https://doi.org/10.1037/0022-3514.90.4.680
- Festinger, L. (1954). A theory of social comparison processes. Human relations, 7(2), 117-140.
- Deaton, “Income, Health, and Well-Being Around the World: Evidence from the Gallup World Poll,” Journal of Economic Perspectives 22 (2008): 53–72
- Lyubomirsky, S., & Ross, L. (1997). Hedonic consequences of social comparison: A contrast of happy and unhappy people. Journal of Personality and Social Psychology, 73(6), 1141–1157. doi:10.1037/0022-3514.73.6.1141
* Bu yazı son dönem medyada çokça tartışılan mutluluk ve paranın psikoloji ile olan ilişkisine dair hazırlanmıştır. Bilim ve Ütopya portalındaki yazılarımın ilkinde pek yakında Nobel Kültür yayınevinden çıkacak kitabımızın kısa bir özetini sizlerle paylaşmak benim için çok keyifli bir deneyim. “Mutluluğun Fiyatı” adlı iki yazılık serimizin ilk bölümünü sizlerle paylaşıyorum.
