Homo sapiens genetik olarak farklı bir tür olarak sandığımızdan çok önce, yaklaşık 350.000 yıl önce ortaya çıkmış olabilir.
Şu anki Güney Afrika’da yaklaşık 2000 yıl önce yaşamış olan bir erkek çocuğu bilim dünyasına büyük ölçüde yardımcı olacak olan bir genom miras bıraktı. Bilim insanları bu çocuğun DNA’sına dayanarak insanların tahmin edildiğinden de önce (350,000-260,000 yıl önce) çoğalmaya başladığını tahmin ediyorlar.
İşin sırrı çocuğun iskeletinden elde edilen DNA’nın tam bir dökümünü çıkarıp onu modern insanların, taş devri neandertallerinin ve denisovanların DNA’ları ile karşılaştırmaktı. Araştırmacılar 28 Eylül’de Science dergisinin web sitesinde, Batı Afrikalı çiftçilerin hemen hemen 1500 yıl önce Doğu Afrika’ya ve ardından Güney Afrika’ya gerçekleştirdikleri ve son zamanlarda belgelenmiş olan göçlerin Afrikalıların genlerinde büyük değişikliklere sebep olduğunu bildirdi.
Görünen o ki çocuğun DNA’sı bu göçlerden etkilenmemişti. Uppsala Üniversitesi evrimsel genetik uzmanı Carina Schlebusch ve meslektaşları bunun Homo sapiensin ilk olarak ne zaman ortaya çıktığına dair kıyaslama yapmamıza olanak verdiğini konusunda hemfikir.
İnsanoğlunun kökeni hakkında genetik olarak türetilen çağdaş tahminlere paralel olarak, başka bir ekip kuzeybatı Afrika'da bulunan yaklaşık 300.000 yıllık fosilin H. sapiens'e ait olduğunu ileri sürdü. Bazı araştırmacılar ise 260.000 yıl öncesine tarihlenen ve Güney Afrika’da Florisbad adında bir yerleşim yerinde bulunan bir kafatasının da H. Sapiens’e ait olabileceğini düşünüyor. Ancak araştırmacılar çoğunlukla türümüzün köklerini yaklaşık olarak 200.000 yıl öncesine yerleştirirler. O zaman aralığında yaşamış olan birkaç fosilin Homo sapiens'i temsil ettiğine dair geniş bir fikir birliği var.
Uppsala Üniversitesinde evrimsel genetik uzmanı ve çalışmanın ortak yazarı olan Mattias Jakobsson, insanoğlunun ortaya çıkış zamanı üzerinde tartışmaların, Ballito Körfezi kasabası yakınlarında önceki kıyı kazılarında bulunan çocuk fosilinden elde edilen yeni bulgulara rağmen devam edeceğini düşünüyor. Jakobsson, "Homo sapiens'in erken dönem fosillerinin veya Florisbad bireyinin genetik olarak Ballito Bay çocuğu ile ilişkili olup olmadığını henüz bilmiyoruz" diyor.
Böylelikle insanoğlunun ortaya çıkışının kesin zamanı ve insan popülasyonları arasındaki ayrılmanın kesin şekli belirsiz kalıyor. Araştırmacılar henüz yaşları 200.000 ila 300.000 arasında değişen, muhtemelen Homo Sapiense ait fosillerden DNA elde edebilmiş değil
Yeni bir DNA çalışması baz alınarak oluşturulmuş bu diyagramda, Homo sapiens 350.000 ila 260.000 yıl önce genetik olarak farklı bir tür olarak ortaya çıkıyor. Afrikalı h. Sapiens popülasyonu iki kola ayrılıyor ve daha sonra da yaklaşık olarak 200.000 yıl önce alt kollara ayrılıyor. Sol altta gördüğümüz afrikalı olmayan popülasyonlar ise 100.000 yıl önceden biraz sonra ortaya çıkıyor.
Erken insan evrimi bitse de sonrasında insan topluluklarının birbirine karışması büyük bir genetik etkiye sebep oldu. Harvard Tıp Fakültesi’nde evrimsel genetik uzmanı olan Pontus Skoglund son günlerdeki fosillerden elde edilen DNA’ların taş devri insan gruplarının Afrika’nın bir köşesinden diğer köşesine göç ettiklerini ve göç yolu boyunca da birbirleriyle çiftleştiklerini gösterdiğini söylüyor. Skoglund ve meslektaşlarının 16 Afrikalı fosilden elde ettikleri DNA’lar Batı Afrika çiftçilerden 2000 yıl önce, günümüzden ise 8100-400 yıl önce yaşamış ve Afrikanın doğusundan güneyine yayılmış olan avcı toplayıcıların ortak bir ataya sahip olduğunu ortaya koydu.
Skoglund'un ekibi, antik ortak gen setinin Güney Afrika'daki günümüz Khoisan halkının DNA'sının büyük bir parçasını içerdiğini ortaya çıkardı. Daha önce yapılan araştırmalar, ilgili San avcı toplayıcı ve Khoikhoi sürü gruplarından oluşan Khoisan'ın diğer herhangi bir insan popülasyonundan daha fazla genetik çeşitlilik gösterdiğini gösterdi.
Schlebusch’un ekibi Khoisan ve diğer Afrikalılar arasındaki genetik ayrımın yaklaşık 260.000 yıl önce, Florisbad bireyinin zamanında gerçekleştiğini tahmin ediyor. Araştırmacılar, Khoisan halkının yaklaşık 200.000 yıl önce genetik olarak iki farklı nüfusa ayrıldığını öne sürüyor.
Schlebusch'un çalışmasındaki antik DNA, altı Güney Afrika sahasından çıkarılan yedi fosilden geldi: Bunlardan üçü, Ballito Körfezi çocuğu da dahil olmak üzere avcı-toplayıcıydı ve yaklaşık 2.000 yıl önce yaşamıştı. Diğer dördü ise 500 ila 300 yıl önce yaşamış dört çiftçiydi.
Afrika'daki ve diğer bölgelerdeki modern popülasyonlardan faydalanılarak yapılan DNA karşılaştırmaları, bugünkü Khoisan DNA'sının %9 ila %30'unun, Avrasya halkıyla karışmış bir Doğu Afrika nüfusundan geldiğini gösteriyor. Bahsi geçen Doğu Afrikalılar Batı Afrika'da başlayan ve yaklaşık 1500 yıl önce Güney Afrika'ya ulaşan göçte bulunmuş olan çiftçilerdi.
Çeviri: Esma SAKLAR
Kaynak: https://www.sciencenews.org/article/ancient-boys-dna-pushes-back-date-earliest-humans?tgt=nr