Hayatımızda ne tanıdık bir kelime değil mi; naylon. Naylon poşet, naylon çorap, vesaire… Sanki hep vardı, sanki en tanıdığımız malzemelerden biri gibi. Ucuz, sağlam, dayanıklı, kıyafetlerde buruşmayan, kolay kuruyan malzemelerin mimarı. Naylon hakkındaki bu yazıyı okuduğunuzda hoşunuza gideceğini garanti ederek kendisini sizlere tanıtayım.
Naylon bir plastik, yani polimer türüdür. Termoplastik (eritilip tekrar şekillendirilebilen geri dönüştürülebilen) bir malzeme olan naylon, 1938 yılında keşfedilmiş ve 1940’lı yıllarda bayan çorabı olarak kullanılmaya başlandıktan hemen sonra oldukça ünlenmiştir. Ancak bu ünlenmeyi hafife almamak gerek, çünkü bayan çorabına talep öylesine büyük olmuştur ki, üretici firma sipariş yetiştirmekte oldukça zorlanmıştır.Naylon aslında bir ticari isim olmakla birlikte, malzeme olarak kimya biliminde “poliamid” grubunda bulunur. Poliamidler, polimer zincirinde amid grupları (R−CO−NH−R′) bulundurdukları için bu isimle anılırlar. Poliamid sentezi iki türlü yapılabilir. Yapısında iki amin grubu (NH2) bulunan ve diamin olarak adlandırılan bileşikler ile, yine yapısında iki karboksil grubu (CO−OH) bulunan ve dikarboksilik asit olarak söylenen bileşiklerin tepkimesi sonucu, poliamidler elde edilir. Burada kullanılan karboksilik asitlerin yerine, onların halojenli bileşikleri de aynı işi görmektedir. Bir başka sentez yolu ise, bir aminoasit (yapısında hem amin, hem de karboksil grubu bulunan bileşikler) ya da aminoasit türevi bileşiğin öz-yoğunlaşmasıdır, bu tepkime sonucunda da poliamidler elde edilebilir.1938 yılında, Amerika Birleşik Devletleri’nde bulunan DuPont firması, naylon ipliğini ilk sentetik iplik olarak dünyaya duyurmuştur.
Yar. Doç. Emine Gül Cansu ERGÜN
Başkent Üniversitesi Elektrik Elektronik Mühendisliği
Yazının tamamını Bilim ve Ütopya dergisinin mart sayısında okuyabilirsiniz…