Kalem de kitap da yüzyıllar boyunca hep erkeğin elindeydi. “Erkekler yazdı, kadınlar da okudu.” Kadınlar erkeklerin kalemiyle onların penceresinden geçmişe bakıp yaşanılanlara onların anlamlandırdığı şekilde anlam biçti.
Yüzyıllar boyunca kadınların iyi bir evlat, iyi bir kız kardeş, iyi bir eş ve sonra iyi bir anne olmaktan başka amaç taşımadığı, taşıyamayacağı düşünülen “sessiz” ve “olaysız” hayatlarının, kendileri de dâhil kimseye ilginç gelmeyeceği düşünüldü. Kadınların elinin kalem tutması ve yazım dünyasına girmesiyle birlikte, madalyonun öbür yüzü de görünmeye başlandı. Artık, kadının okuması, metinlere bir erkeğin getiremeyeceği yorumları getirebileceği için değil, bir erkeğinkinden daha farklı bir bakış açısı getireceği için önemliydi.
Yüzyıllarca edebiyat ve tarihte “kadın imgeleri” hep erkek yazarlar tarafından oluşturulmuştu. Osmanlı tarihi de bundan nasibini almıştı. Bunların en başında ise 17. yüzyılın ünlü yazarı Evliya Çelebi geliyordu. Evliya Çelebi’nin kaleminden o dönem Osmanlı Sarayı’nı, sultanlarını, harem ve o dönem toplum yaşantısını öğrendik. Oysaki Evliya Çelebi, Osmanlı Padişahı olan IV. Murad’ın 32 çocuğundan yalnızca Kaya Sultan’ı yazdı. Peki ya diğerleri? Onlara ne olmuştu? Evliya Çelebi neden onlara hiç değinmedi? Evliya Çelebi gibi işine gelmediğini görmezden gelen kim bilir daha kaç tane yazar vardı? Kim bilir daha kimler masumca anlatılan tarih sayfalarında sırlarıyla gizlendi…
Saray denince doğal olarak akla ilk harem ve haremdeki kadınlar geliyor. Osmanlı soyunu meydana getiren sultanların hareme gelişleri, hayatları, doğumları, evlilikleri hepsi merak uyandıran konular. Bugüne kadar bu konularda pek çok şey yazıldı. Ancak bunların içinde en çarpıcı olan ve üstü örtülmeye çalışılan konu ise Osmanlı padişah kızlarının çocuk yaştaki evlilikleridir. Henüz beşiğinde, “bir yaşında”, “iki yaşında”, “üç yaşında” kendilerinden habersiz nikâhları kıyılan, buluğa ermeden, gerdeğe girmeden kocaları boğdurulan ya da istenmeyen damat ilan edilip boşatılan, mal gibi elden ele geçen Osmanlı’nın körpe gelinleri…
Dr. Binnur ÇELEBİ
Yazının tamamı Bilim ve Ütopya'nın mart, 2018 sayısında!