emperyalizm

Dijitalleşmenin, küresel ekonominin belki de en belirleyici unsurlarından biri halini almış olduğu söylenebilir. Bununla birlikte, bu sürecin salt eko-teknolojik bir gelişmeye indirgenip siyasal ve toplumsal boyutlarının görmezden gelinmesi eksik çıkarımlara yol  açacaktır. Söz konusu çok boyutluluk hesaba katıldığında ise dijitalleşmeyi “dijital kapitalizm” ve “emperyalizm” ilişkisi bağlamında sorunsallaştırmak mümkündür.

İnsanlık bilim ve teknolojide iki büyük dönüşümün eşiğinde. Birinci dönüşüm uzaydaki bilimsel çalışmalar. Uzay deyip geçmeyin. Meselenin odağında çok büyük enerji kaynaklarına kimin ulaşacağı, uzaydan getirilen kaynakları nasıl kullanacağı ve savunma var. İkinci büyük dönüşüm ise Algoritma/Yapay Zekâdaki devrim. Bu devrim üretimi insan aklının hayal bile edemeyeceği kadar artıracak ve büyük soruları beraberinde getirecek.

Uluslararası politik ekonomi alanında çevre sorununa yönelik hâkim yaklaşımlar, ağırlıklı olarak “ekolojik modernleşme” (Mol, Sonnenfeld ve Spaargaren, 2020) paradigmasından beslenir. Batı menşeili bu paradigma, alanında en köklü yaklaşımlar arasındadır ve günümüz siyaset yapıcıları üzerinde en fazla etkiye sahip olanıdır. Ekolojik modernleşme, birbirine bağlı üç temel ön kabulden hareket eder. Bunlardan ilki, “insan şovenizmi” (Kopnina, 2019) olarak da adlandırılan insan merkezcilik tezidir (anthropocentrism).

Ekolojik kriz 1990’lı yıllardan itibaren gündeme ağırlığını koymaya başladı. BM’de yapılan zirveler, alınan kararlar, binaların önünde yapılan protestolar, çevreci örgütlerin medyaya yansıyan ilginç eylemleri… Bunlar ekolojiye dair zihnimizde beliren belli başlı ama yüzeydeki imgeler. Sovyetler Birliği’nin dağıldığı ve dünya ölçeğinde sosyalizmin geri çekildiği, ulusal-devletlere yönelik neoliberal saldırının hızlandığı koşullarda emperyalist-kapitalist sistemin kesin zaferini ilan ettiği propagandası yapılıyordu.

"Bizim doktrinimiz bir dogma değil, bir eylem kılavuzudur.(1) Biz, Marx’ın ya da marksistlerin, sosyalizm yolunu bütün yönleriyle tanıdığını savunmuyoruz. Bu, saçmadır. Biz, bu yolun yönünü tanıyoruz. Hangi toplumsal güçlerin oraya götürdüklerini biliyoruz. Ama, somut olarak, pratik olarak, ne olduğunu, işe koyuldukları zaman milyonlarca insanın deneyimi bunu gösterecektir.(2)"