Aşkın metafiziği: Eşeysel seçilim ve ilkeleri

Schopenhauer’e göre aşk, yani öznel bir ihtiyaç olan cinsel dürtü, akıllıca nesnel bir hayranlık maskesini takmayı ve bu yoldan bilinci aldatmayı çok iyi bilir. Doğanın bilince yansıyan amacı, türü koruyup onun varlığını sürdürmek için olabildiğince fazla çoğalmaktır. Doğa kendi amaç ve hedefleri için bu savaş hilesine, yani aşka muhtaçtır. Schopenhauer’in 1859 yılında yayınladığı Aşkın Metafiziği tezinde, monizmin maddecilik akımı etkisiyle biyolojik ve hatta kalıtım çerçevesinde açıkladığı aşk ve eş seçimi, aslında Darwin’in tam da aynı yılda ortaya attığı eşeysel seçilimin insanlardaki yansımasından başka bir şey değildi. Yaşadığımız çevrede, hayatımızın amacı ne olursa olsun, biyolojik anlamda her canlının iki temel amacı vardır: Hayatta kalmak ve üremek. Herhangi bir türün bireyi hayatta kalmayı başarabilir, ortalamanın üzerinde uzun yaşayabilir, fakat yaşamı süresince hiç üreyemediği yani genlerini bir sonraki nesillere aktarıp ölümsüzleştirmediği sürece başarısının evrimsel açıdan pek bir değeri yoktur.

Eşeysel seçilim, yaklaşık son 50 yıldır evrimsel biyolojinin en aktif ve yoğunlukla araştırma konusu olan alanlarından biri. Darwin Türlerin Kökeni’nde, erkekler ve dişilerin aynı genel yaşam alışkanlıklarına sahipken, görünüşleri bakımından neden bu kadar farklı olduğu ve özellikle erkeklerde hayatta kalma olasılığını azaltan morfolojik veya davranışsal özelliklerin nasıl olup da evrildiği sorularına kısaca değinir ve bunu eşeysel seçilim ile açıklar. Teoriyi asıl detaylarıyla ele aldığı kitap, bir diğer büyük eseri olan İnsanın Türeyişi ve Eşeye Bağlı Seçilim’dir. Mesela, neden kuşların erkekleri, onları doğadaki avcılarına kolay hedef haline getiren renklere, uzun gösterişli kuyruklara veya ibiklere sahiptir? Neden kızıl geyikler her yıl büyük bir enerji harcayarak yeniledikleri devasa boynuzlara sahipken, dişilerinin boynuzu yoktur? Hayatta kalmak için ihtiyaç olmayan bu uzuvlar neden evrimleşir ve neden çoğunlukla erkeklerde gözlenir?

Bahar PATLAR
Bielefeld Üniversitesi Evrimsel Biyoloji Bölümü

Yazının tamamını Bilim ve Ütopya'nın ağustos 2017 sayısında okuyabilirsiniz...

Evrim
Etiketler
evrim
bilim ve ütopya
eşeysel seçilim
cinsellik
evrimsel biyoloji
evrim vardır