Trappist-1 nedir ve çevresindeki dünyaya benzer yedi gezegen yaşamı destekliyor mu?
Harsh GUPTA
Çeviri: Arş. Gör. Ali Emre GENÇ *
* Gazi Üniversitesi Fizik Bölümü
Dünya dışında yaşam arayışı daima uzay araştırmalarının güçlü bir motivasyon kaynağı olmuştur. Teknolojide ve bilgiye erişimde her ne kadar büyük atılımlar yapmış olsak da, dünya dışında yaşamın var olabileceği konusunda daha güçlü kanıtlar elde etmek zorundayız. Güneş sistemimiz dışındaki yıldız sistemlerinde bulunan gezegenler bilim insanları tarafından yaşamı destekleyici ortam bulma umuduyla incelendi ve incelenmeye devam ediyor. Öte yandan bahsi geçen yaşamı destekleyici ortamın ne olması gerektiği hala tartışma konusu. Şunu çok iyi biliyoruz ki, dünyamız, su ve güneş ısısı gibi karbon temelli yaşamın devamı için gerekli temel nicelikleri sağladığı için, dünyamıza bir şekilde benzer bir yerde tanınabilir yaşam bulma şansımız daha fazla. Bu yüzden, dünya dışı yaşam için yapılan araştırmaların çoğu gezegenimize benzer özellikler gösteren uydu ve gezegenleri araştırmaya yöneliktir.
Trappist-1 Sistemi nedir?
Trappist-1, güneş sistemimize 39.5 ışık yılı uzaklıkta bulunan Kova Takımyıldızı (Aquarius) içerisinde bulunan oldukça soğuk bir cüce yıldızdır. Güneş sistemimizin en büyük gezegen olan Jupiter’ den biraz büyükçe bir cüce yıldız olan Trappist-1, 1997-2001 yılları arasında gerçekleştirilen 2MASS (Two Micron All-Sky Survey) gözlemleri sırasında 1999 yılında keşfedilmiştir. Gözlemler, Arizona(Amerika Birleşik Devletleri) ve Güney Amerika’ da bulunan And dağları silsilesi içerisindeki Cello Tololo’da (Şili) bulunan gözlemevlerinde gerçekleştirilmiştir.
2015 içerisinde, astronomlar büyüklüğü dünyaya denk olan 3 gezegen keşfettiler ve sisteme TRAPPIST-1 adını verdiler (Çevirici notu: TRAPPIST ismi, gözlemin yapıldığı teleskopun isminin kısaltılmış halidir-TRAnsiting Planets and PlanetesImals Small Telescope). Daha dikkatli araştırmalardan sonra, Şubat 2017’ de, yıldızın etrafında bulunan gezegen sayısı 7’ ye çıktı. Bunlardan üç tanesi yaşanabilir alan içerisinde bulunurken, bu 7 gezegenden herhangi birisi yaşam destekleyebilecek kapasiteye sahip olabilir. (Çevirici Notu: “Olabilir” demek, sistem hakkında yeterli miktarda bilginin mevcut olmamasından kaynaklanır. Yazının ilerleyen aşamalarında astronomik bilgi alma tekniğinden ve bize sunduğu bilgilerden bahsedilecektir.)
Bu sistem neden bu kadar özel?
Trappist-1 yıldızının çapı güneşin çapının %10’ u kadar olup, kütlesi güneşin kütlesinin %10’ undan daha küçüktür. Küçük boyutundan ötürü, çevresindeki 7 gezegen güneş sistemimizde yer alan 8 gezegenin bütününden daha yakın bir yörüngede dolanmaktadır. Öyle ki bu mesafe, Merkür’ ün yörüngesinin güneşe uzaklığının 1/5’ i kadar olup, gezegenlerin çok sıcak olmasına sebep olmaktadır. Ancak, güneşin 5800 K yüzey sıcaklığına karşın TRAPPIST-1’ in yüzey sıcaklığı 2500 K’ dir ve bu 7 gezegenden 3’ ü “Yaşanabilir Bölge (Goldilocks Zone)” içerisinde bulunmaktadır. Yani bu üç gezegen yıldıza, uygun sıcaklık ve suyun varlığında yaşamın sürdürülebileceği mesafede bulunmaktadırlar.
Yazının tamamını Bilim ve Ütopya'nın Temmuz 2017 sayısında okuyabilirsiniz...