Bilim Tarihi

Şerefeddin Mağmûmî ve Osmanlı Tıp Kitapları

İttihad ve Terakki Cemiyeti’nin önde gelen isimlerinden birisi olan Şerefeddin Mağmûmî (1869-1927), İstanbul’da doğdu. Tıp tahsiline Kuleli İdadi-yi Tıbbî Mektebi’nde başladı ve üç sene sonra Gülhane Mekteb-i Tıbbiye-i Askeriyyesi’ne girdi. Buradaki arkadaşları arasında Abdullah Cevdet, İbrahim Temo, İshak Sükûtî, Hikmet Emin gibi İttihad ve Terakki Cemiyeti’nin kurucu isimleri de bulunuyordu. 1894’te buradan tabip yüzbaşı olarak mezun oldu ve birkaç sene boyunca İmparatorluğun muhtelif şehirlerinde bulaşıcı hastalıklarla mücadele etti.

Üçüncü bomba

Sabahın erken saatlerinde çalmaya başlayan sirenler daha sonra, hava saldırı tehlikesinin geçtiğini bildirerek sustular. Ufukta gözlenen iki Amerikan B-29 uçağı ciddi bir tehdit sayılmazdı, zira gerçek bir hava saldırısında gökyüzü uçaklarla kararırdı. Sabah güneşinin parlak ışıkları, şehrin park ve bahçelerinde söğüt ağaçlarını ısıtırken, babalar işlerine ve çocuklar okullarına doğru yola çıkıyor, ev kadınları da gündelik işlerine başlıyorlardı.

Antik uygarlıklar gezegenleri biliyorlar mıydı?

Antik uygarlıklarda bilim denilince aklımıza bilime ilişkin ilk örnekleri bulduğumuz Mısır, Mezopotamya, Hint ve Çin uygarlıkları gelir. Bu uygarlıklar, tarıma dayalı uygarlıklardır ve genellikle bizim bilim adını verdiğimiz etkinliğin tarım kültürüyle başladığı varsayılmaktadır. Aritmetik, matematik, geometri ve astronomi bilimlerinin temelleri adı geçen bu uygarlıklara kadar uzanır.

Darwin'in Beagle yolculuğu

Charles Darwin (1809-1882)’in sonraları bilim tarihinin dönüm noktalarından birini oluşturacak büyük seyahati bundan tam 190 sene önce başladı. Başta iki yıl olarak planlanan seyahat beş yıl sürmüştü. 27 Aralık 1831’de HMS Beagle (Majestelerinin Beagle Gemisi) ile Robert FitzRoy (1805-1865)’un kaptanlığında doğabilimci sıfatıyla çıktığı yolculuk 2 Ekim 1836’da ancak tamamlanabilmişti.

Her şey Darwin’in John Stevens Henslow (1796-1861)’dan aldığı bir mektupla başladı:

Osmanlılarda teleskop

Bilim ve Ütopya’nın Temmuz 2018 sayısında (Sayı 289, Temmuz 2018, s. 58-62) Osmanlılarda Kopernik Kuramı’nın girişine ve kabulüne ilişkin yazımızın ardından bir başka problemi gündemi getireceğim. Osmanlı astronomları teleskop kullandılar mı?

Onura dizilmiş bir tren

İkinci Dünya Savaşı'nın sonlarına doğru Alman işgali altındaki Fransa... Savaşın daha başlarında Alman tankları altında ezilip saf dışı kalmış bu ülkede, insanlar dört yıldır düşman boyunduruğu altında yaşamaya ve direnmeye çalışıyor.

Türklerin Rönesans'a etkisi

Dünya bilim tarihi söz konusu edildiğinde, hepimizin çok iyi bildiği gibi Mısır-Mezopotamya uygarlıklarına dayanan Antik Yunan’daki bilimsel çalışmalar gerçekten hayranlığımızı çeken bir düzeye ulaşmış; Platon, Aristo, Öklid, Arşimed, Apollonius, Aristarkos, Eratostenes, Philon, Heron, Batlamyus, Galenos ve burada adından söz edemediğim daha pek çok kalburüstü bilim adamları yeti