Gece uykusuz kalmak veya iyi uyuyamamak sizi nasıl etkiliyor? Unutkanlık, bir şeyleri en olmadık yerlere koymak, pek muhteşem kararlar verememek, hatta hiçbir şekilde karar verememek, belki de günün ortasında kendinizden geçmek? Yalnız değilsiniz, gerçekten, bilimsel olarak. O halde, selam olsun tüm yenidoğan anne-babalarına ve doktora tezini bitirmek için didinenlere!
Neredeyse herkesin elinden Küçük Denizkızı adlı hikâye geçmiştir. Bir kuşak sırf bu hikâye yüzünden denizkızı olmak istemiştir çocukluklarında. Bu güzel masal karakteri bir bebeğin bacakları onunkine benzer şekilde doğduktan sonra ömrünü genelde sadece iki gün sürdürebildiği bir hastalığa adını vermiştir.
Dilinizden bir türlü düşmeyen, kafanızın içinde durmadan tekrarlayan o melodiyi bilirsiniz, değil mi? Bilim insanları bu durumun bu kadar bağımlılık yapmasının nedenini araştırıyor. Biz de “earworm” yani “kulakkurdu”nun gelecekteki modeli ve insanlar üzerindeki gelişimsel rolü hakkında, bu alandaki bir uzmanla konuştuk.
Dr. Kelly Jakubowski 5 yaşından beri keman çalıyor. Müzikten ve müzikal performanslardan hayatı boyunca hiç ayrılamamış.
Dünya henüz gençken, milyonlarca kilometreküp lav yayan ve geniş bölgeleri kaplayan volkanik püskürmelerin sayısı oldukça fazlaydı. Bu lav taşmaları yüksek sıcaklıktaki “panache” bulutlarına -manto katmanından yükselen kayaçlara- bağlı olarak gerçekleşiyordu. Oysa zaman içinde, yeryüzünün soğumasıyla beraber bu periyotlar seyrekleşti. Son coğrafi şekillenmeler içinde bazı kayaçlar bulunmuyor olsa da komatitler, en az 1700 °C’ye ulaşan panache taşmaları ile oluştuklarından, bu sıcaklık düşüşünün bir tanığı olarak yeryüzünde yer almaktalar.
Bu konu antropolojinin en tartışmalı konularından biriydi. Ancak bilim insanları bu tartışmanın artık sona ermek üzere olduğunu söylüyorlar. Bir grup önde gelen antropolog, Science dergisinde yayımlanan çalışmalarında, Amerika’ya yerleşen ilk halkın Clovis halkı olduğu hipotezinin artık geçersiz olduğunu ilan ettiler.
Yıllardır, Amerika kıtasına ulaşan ilk insanların, yaklaşık 13.500 yıl önce Bering boğazını yürüyerek geçen Clovis adlı bir grup olduğu anlatılıyordu.
Bir noktaya kadar, evet. Psikologlar insanları bağımlılığa daha açık hale getiren birkaç karakteristik özellik tanımlamışlar. Bağımlı kişilik olarak tanımlanan bu durum, kişiyi belli davranışlara itiyor.
Bunlardan ilki dürtüsellik, bireyin sonuçları düşünmeden davranması. Bir diğeriyse heyecan arama hali, stresi kontrol edememe ve soyutlanmışlık hissi. Hemen herkes hayatlarının bir döneminde bu duyguları tecrübe eder; fakat bağımlı kişiliğe sahip olanlar kadar yoğun değil. Bu bireyler saydığımız hisleri oldukça yoğun yaşıyorlar.
Dalga hareketi çalışmalarında “U” şeklindeki yarı dönüşler gibi kimi yörüngeler imkânsız olarak düşünülür. Ancak Langevin Enstitüsü, Londra Imperial Koleji Fresnel Enstitüsü ve Multiwave Teknolojileri şirketinden araştırmacılar, elastik dalgaların belirli ortamlarda bu yörüngeyi takip edebileceğini gösterdiler. Bu çalışmaları, teorik bir modelin onaylanmasını sağladı ve Physical Review Letters dergisinde yayımlandı.
Şişmanlık günümüzde hemen hemen tüm dünya ülkelerinin karşılaştığı önemli sağlık sorunlarından biridir. Şişmanlık genel olarak bedendeki yağ kitlesinin yağsız kitleye oranının aşırı artması ile vücut ağırlığının arzu edilen düzeyin üstüne çıkmasıdır. Yetişkinlerde sinirsel hormonal ve değişik biyolojik mekanizmalarla beden ağırlığı belirli oranlarda tutulur. Söz edilen mekanizmalarda aksama bu dengeyi bozar, sonuçta vücut ağırlığı değişir. İnsanda şişmanlığın saptanabilmesi için vücut ağırlığının, vücut bileşiminin, yağ dağılımının değerlendirilmesi gerekir.
Sık sık filmlere, dizilere konu olan bir senaryodur: karakter medeniyetten uzak bir yerlerde, muhtemelen ıssız bir adada sıkışır kalır. Bildiğimiz anlamıyla yemek yoktur ve kahramanımız, önce kendisinin sonra izleyicinin midesini bulandırmak pahasına etrafındaki börtü böceği yer ve hayatta kalır. Peki, bu mümkün mü; böcekler besin ihtiyacımızı karşılayabilir mi?
