bilim ve ütopya

1996'da İskoçya'da dünyaya gelen klon koyun Dolly'den sonra ilk defa bir primat klonlandı. Çin'de klonlanan iki makak maymunu, insan klonlamaya giden yolda önemli bir aşamayı temsil edebilir.

Uzun kuyruklu makak tipi iki maymun, Zhong Zhong ve Hua Hua birkaç hafta önce Çin'deki bir laboratuvarda dünyaya geldi. Çalışmanın dünyayı insan klonlamaya bir adım daha yaklaştırdığını düşünen bazı kesimlerse, bu adıma karşı çıkıyor.

​HASTALIK TEDAVİSİNDE KULLANILABİLİR

İnsan toplumunun çekirdeğini küçük bir göçebe topluluk oluşturmuştu. Bunları insansı maymunlardan ayıran özellik, elleriyle bazı ilkel araçlar yapmaları ve ateşten yararlanmalarıydı. İnsan toplumu bu ilk çekirdeğin bölünmesi sonucunda gelişti. Bu göçebe topluluk, ilkin, her ikisi de dıştan evlenme kuralına bağlı iki yarıma bölündü. Bir yarımın erkekleri öteki yarımın kadınlarıyla çiftleşti. Doğan çocuklar analarının bağlı olduğu yarımın üyesi sayıldılar. Daha sonra bu yarımlar da kendi içlerinde bölündü. Böylece, iki yarım ve dört klandan oluşan basit tribü yapısı ortaya çıktı.

"Bizim doktrinimiz bir dogma değil, bir eylem kılavuzudur.(1) Biz, Marx’ın ya da marksistlerin, sosyalizm yolunu bütün yönleriyle tanıdığını savunmuyoruz. Bu, saçmadır. Biz, bu yolun yönünü tanıyoruz. Hangi toplumsal güçlerin oraya götürdüklerini biliyoruz. Ama, somut olarak, pratik olarak, ne olduğunu, işe koyuldukları zaman milyonlarca insanın deneyimi bunu gösterecektir.(2)"

"Güller bırakırım geçerken zaman, yaşlanırım” diyen adını unuttuğum ozanın değindiği gibi, aslında bizler de yaşlanmaktaydık-yaş alıyorduk. (Bilim ve Ütopya Dergisinin Temmuz 2013 sayısındaki “Yüksek Öğretmen Okulları Gerçeği 50 Yıl Sonra Yeniden Buluşma” başlıklı yazımı okuyabilirsiniz.) Tatlı anılar, yetiştirdiğimiz öğrenciler, evlatlarımız ve torunlarımız… Bizim geçen zaman sürecinde bıraktığımız güller de işte bunlar olsa gerek. Zaman her nesneyi acımasızca örseliyor ve eskitiyordu. ‘Her şey zamanla değişir’ kuralı hem canlı ve hem de cansız sistemler için geçerlidir.

İnsan damarları, kan dediğimiz pek çok özelliği olan maddeyi organlara taşıyarak hem dokuların beslenmesini hem de kanın yararlı içeriği ile yaşamın değişik şekillerde devamını sağlar. Bu nedenle yaşam boyu damarlarda tıkanıklık olmaması oldukça önemli bir durumdur. Ne var ki metabolik hastalıklarda ya da tam olarak anlaşılmayan özel yatkınlık durumlarında damar duvarları kalınlaşır ve kan akımı için uygun olmayan ortamlar doğar. Dokuların kanla yeterince beslenmemesi, kansızlığın yarattığı bilinen sorunları doğurur. Damarlar soğan kabuğu gibi iç içe zarlardan oluşur.

Nâzım Hikmet, 1951 Haziran’ında Türkiye’den ayrılıp Moskova’ya geldikten sonra, ilk yurtdışı gezisini ağustos ayında Berlin’e yapmıştı. Nâzım, Berlin’de III. Dünya Öğrenci ve Gençlik Festivali’ne katılmış ve herkes tarafından büyük ilgi görmüştü. Nâzım, bu seyahatini, Türkiye Komünist Partisi’nin (TKP) örgütlenmesi açısından da değerlendirmişti.(1)

2017 yılı Nobel Fizyoloji ve Tıp ödülleri, biyolojik saat alanında yaptıkları çalışmalarıyla Jeffrey C. Hall, Michael Roshbash ve Michael W. Young’a verildi. 1970’lerde araştırmacılar meyve sinekleri üzerinde yaptıkları çalışmalarda mutasyona uğratılmış bir genin (peryot geni) meyve sineklerinin biyolojik saatini bozduğunu keşfettiler. Peryot geninin mekanizması bu yılın Nobel ödüllü bilim insanları tarafından aydınlatılmıştır: Peryot geni gece boyu PER proteinini sentezlemekte ve gün içeresinde PER proteini yıkılmaktadır.

İnsan dediğimiz varlık, diğer canlı varlıklar gibi, her şeyden önce biyolojik bir varlıktır ve doğanın bir parçasıdır. İnsanın yapı taşları doğadan köken almaktadır ve er ya da geç tekrar doğaya karışacaktır. Kendini doğanın efendisi gibi görüyorsa, bu olsa olsa bir yanılgıdır. Her canlı türünün erişkin hale gelmesine kadar olan süreç, genetik yapısı içerisinde belirlidir. Bu genetik yapı milyonlarca yıllık uzun bir evrimsel süreçten geçerek bugünkü halini almıştır. Darwin’in belirttiği gibi, türler arasında ve tür içinde varyasyon söz konusudur.

Artık günlük yaşamın parçası haline gelen akıllı telefonlar, modern insanı her geçen gün kendine daha fazla bağlıyor. 2017 yılını kapsayan son bir araştırmaya göre Türkiye’deki mobil kullanıcıların, günde ortalama 78 kez, yani her 13 dakikada bir telefonun ekranına baktığı tespit edildi. Akıllı telefonlarda bulunan haberleşme uygulamalarından ise en sık Facebook, WhatsApp ve Instagram kullanıldığı ortaya çıktı. Medya Takip Merkezi (MTM), iletişim çağının en yaygın ürünü olarak kabul edilen akıllı telefonların medyadaki yerini araştırdı. İşte detaylar…

İnsanoğlu başta kendisini, yaşadığı çevreyi ve tüm olan biteni algılamak için tarihsel süreç boyunca bilgi üretmeye çalışmıştır. Bu bilgi üretiminin itici gücünü ise en temelde merak duygusu ve şüphecilik oluşturmuştur. Gerçekleştirilen olağandışı buluşlar ise olağandışı iddiaların kapısını açmıştır. James Watson ve arkadaşı Francis Crick’in DNA molekülünün yapısını keşfetmelerinden hemen sonra buluşlarını, “Gökyüzünde süzülerek uçan kartal herkese duyursun ki, biz yaşamın sırrını keşfettik” şeklinde ifade etmişlerdir.